Amerikaanse kranten massaal tegen Trump: 'Wij zijn niet de vijand van het volk'
Honderden kranten en weekbladen in Amerika hebben vandaag een gelijkluidend hoofdcommentaar geplaatst. Daarmee reageren ze op de aanvallen van president Trump op de media, die hij bijna dagelijks als brengers van "nepnieuws" bestempelt.
Het is een initiatief van The Boston Globe. "Een centraal onderdeel van Trumps boodschap zijn de voortdurende aanvallen op pers", schrijft de krant vandaag in zijn hoofdcommentaar. "Journalisten zijn in zijn ogen geen medeburgers, maar 'vijanden van het volk'. Deze onophoudelijke aanval op de vrije pers heeft gevaarlijke gevolgen."
De president ondermijnt de Amerikaanse democratie, waarschuwt de krant. "De vrijheid van de pers is een fundamenteel principe in Amerika. Twee eeuwen lang heeft dat principe journalisten beschermd en diende het als voorbeeld voor andere vrije landen. Dat principe wordt nu bedreigd. Van Ankara tot Moskou, van Peking tot Bagdad: het zendt een alarmerend signaal uit dat je journalisten kunt behandelen als binnenlandse vijanden."
Vorige week benaderde The Boston Globe publicaties in het hele land met het voorstel om ook een hoofdcommentaar te plaatsen. Volgens de laatste telling doen meer dan 300 kranten en weekbladen mee. De meeste deelnemers zijn middelgrote tot kleine publicaties.
Nicholas Benton hoefde geen seconde na te denken toen hij hoorde van het initiatief. Hij is hoofdredacteur van de Falls Church News-Press in Virginia, in een stadje even buiten de hoofdstad Washington D.C. "Ik was 100 procent voor. Ik meldde mijn krant meteen aan."
Vanaf zijn bureau, dat volgestapeld staat met grote bergen kranten en andere documenten, redigeert Benton wekelijks zijn krant. "Wij zijn geen vijand van het volk, maar de vijand van despoten. Dat is altijd onze rol geweest. Wij zijn op de eerste plaats de beschermer van de democratie."
Hij maakt zich grote zorgen over de persvrijheid sinds Trump aan de macht is. Hij is al meer dan een halve eeuw journalist, maar zoiets heeft hij nog nooit meegemaakt. "In Amerika is er altijd gezonde twijfel geweest over de journalistiek en de nieuwsmedia, maar dit is iets anders. Ik heb nog nooit meegemaakt dat de president van de Verenigde Staten ons bestempelt als de vijand van het volk. Dat is ongehoord."
Een paar weken geleden kwam voor Benton een keerpunt, toen de president op een campagnebijeenkomst zijn aanhang toesprak. "Wat jullie lezen en zien in de media, is niet wat er in werkelijkheid gebeurt. Blijf mij geloven", zei Trump. Wijzend naar de journalisten achter in de zaal. "Geloof niet de rotzooi van deze mensen, het is nepnieuws."
Benton: "Iedereen begon toen meteen George Orwell te citeren. Dit is gevaarlijk. Het voornaamste risico is dat mensen naar hem gaan luisteren en zijn leugens gaan geloven en niet de feiten."
Benton wil dat de Amerikaanse media zich agressiever verdedigen tegen de aanvallen van de president. "Wij moeten terugvechten. Wij moeten onze lezers er voortdurend op wijzen dat dit niet kan. De president van de Verenigde Staten mag er niet mee wegkomen wanneer hij de media nepnieuws noemt of de vijand van het volk."
In het initiatief van The Boston Globe plaatsen de deelnemende kranten nadrukkelijk niet dezelfde tekst. Omdat zowel liberale als conservatieve media meedoen, geeft iedereen zijn eigen invulling aan de actie.
Zo richt Examiner Media, een regionale krant in de staat New York, zich op de verhoging van importtarieven die Trump heeft ingevoerd voor Canadees papier. Hierdoor zijn de kosten voor kleine Amerikaanse kranten omhooggeschoten. Sommige publicaties zijn zelfs over de kop gegaan.
"In theorie maken de importtarieven deel uit van de brede handelsoorlog van Trump", schrijft hoofdredacteur Adam Stone in een hoofdcommentaar. "Maar je kunt onmogelijk het klimaat negeren waarin deze onnodige tarieven worden opgelegd. Het is een klimaat waar de president de pers aanvalt."
Constante aanvallen op de media
Van nature botsen de media en politiek, stelt Gene Policinski. Hij is de voorzitter van het Freedom Forum Institute, een denktank die verbonden is aan het Newseum. "De vrijheid van de pers is beschermd door het eerste amendement van de grondwet. De pers fungeerde altijd als waakhond van de politiek en democratie. Daardoor waren de media in zekere zin altijd in oppositie tegen de machthebbers. Niet dat ze specifiek tegen een partij waren, maar als waakhond zijn ze altijd kritisch geweest op de regering."
Wat nieuw is onder Trump zijn de constante aanvallen. "Nogmaals, zulke aanvallen zijn niet ongebruikelijk, maar de intensiteit is nu buitengewoon. Je ziet dat dit zelfs verspreidt naar andere delen van de overheid. Ook plaatselijke politici maken kritische, regionale media uit voor nepnieuws."
Even uniek is het initiatief van The Globe. "Voor zover ik weet, is dit nog nooit eerder gebeurd. Als hoofdcommentaren gelijktijdig praten over hetzelfde onderwerp, komt dat meestal door grote nieuwsgebeurtenissen. Maar het is extreem zeldzaam dat een groep kranten op deze manier een vergelijkbaar hoofdcommentaar plaatst op dezelfde dag."
Het kan me eigenlijk niets schelen wat de president hiervan vindt.
Maar lopen de kranten niet het risico dat de president dit initiatief zal aanwenden tegen de media? Hij zal zijn aanhang voorhouden dat het bewijs is dat de media tegen hem samenspannen om hem te ondermijnen.
Benton, hoofdredacteur van de Falls Church News-Press: "Het kan me eigenlijk niets schelen wat de president hiervan vindt." Hij ziet het initiatief vooral als een manier om zijn lezers wakker te schudden.
"Wat me het meest interesseert zijn de vele Amerikanen die nu nog passief reageren. Zij nemen dit niet serieus genoeg. Zij denken: 'ach, het is Trump maar'. Deze apathie vormt het grootse gevaar voor de persvrijheid."
