Argentinië beslist over 'taboe' abortus, 'ook in buurlanden broeit het'

Wordt abortus legaal, of niet? Dat is de grote vraag waar de Argentijnse Senaat de komende uren een oordeel over velt.

Voor- en tegenstanders hebben zich verzameld voor het Senaatsgebouw, in de hoop op een voor hen goede afloop:

"Zelfs als het voorstel vandaag strandt, dan nog lijkt er een trend in gang gezet waardoor het niet heel lang meer zal duren", zegt correspondent Marc Bessems in het NPO Radio 1-programma Nieuws en Co.

De stemming in de Senaat is het resultaat van een steeds sterker wordende pro-abortusbeweging. En dat gebeurt ook in andere Latijns-Amerikaanse landen. Terwijl het onderwerp in het overwegend christelijke Zuid-Amerika van oudsher taboe is.

Bij groen licht voor het huidige wetsvoorstel, wordt abortus in Argentinië legaal in de eerste veertien weken van een zwangerschap. Nu is het alleen toegestaan na een verkrachting, of als de situatie voor de zwangere vrouw levensbedreigend is.

Ondanks de huidige regels worden er elk jaar naar schatting honderdduizenden abortussen gepleegd - illegaal. Tienduizenden vrouwen belanden jaarlijks in het ziekenhuis na zo'n ingreep. Volgens The New York Times kwamen er in 2015 en 2016 bij elkaar bijna honderd vrouwen na een illegale abortus om het leven.

De vrouwenrechtenbeweging Ni Una Menos (niet een minder) heeft het onderwerp op de politieke agenda gekregen. Bijvoorbeeld door verkleed als personages uit het boek The Handmaid's Tale te demonstreren. Dit boek, en de gelijknamige tv-serie, gaat over een wereld waarin een religieus fundamentalistische dictatuur de dienst uitmaakt. Het geboortecijfer is gekelderd en vrouwen moeten zo veel mogelijk baby's produceren.

Het verhaal van de Canadese schrijfster Margaret Atwood is deels gebaseerd op vergelijkbare praktijken tijdens de militaire dictatuur in Argentinië. Honderden baby's van politieke gevangenen werden toen opgevoed door families van bijvoorbeeld legerofficieren.

Ook de schrijfster heeft zich in de strijd rondom abortus in Argentinië gemengd. "Vicepremier Gabriela Michetti kijk niet weg van de duizenden doden elk jaar door illegale abortus", tweette ze in juni gericht aan de vicepremier van het land.

De protesten van Ni Una Menos trokken landelijk de aandacht. "Ik denk dat president Macri dat ook heeft gezien", zegt Marc Bessems. "Hij is conservatief en rechts, maar heeft wel als eerste president abortus op de agenda gezet."

Zo'n 70 procent van de Argentijnen is katholiek. Paus Franciscus is zelf Argentijn. Binnen de kerk is campagne gevoerd tegen de invoering van abortus. Tegenstanders vinden het moord, omdat het leven volgens hen begint bij de conceptie. Ook zij hebben regelmatig op straat gedemonstreerd.

"Maar de stemming op straat is aan het omslaan", zegt Bessems. "Jongeren zijn steeds vaker voor legalisering van abortus. En er zijn steeds minder Argentijnen die zich katholiek noemen."

'Ik heb het recht om te beslissen'

Zo'n trend is ook zichtbaar in buurland Chili. Ook daar wordt actie gevoerd om abortus volledig te legaliseren, bijvoorbeeld door Cristina Heinsohn Bulnes (30). "Ik heb als vrouw het recht om te beslissen wat ik met mijn lichaam wil doen. Maar op dit moment is dat niet helemaal mogelijk in Chili. Daarom doe ik mee aan de protesten."

In Chili is abortus alleen toegestaan onder vergelijkbare omstandigheden als in Argentinië. Maar volgens Bulnes hebben veel Chileense vrouwen geen keus als het gaat om kinderen krijgen. "Als ze jong zwanger worden, hebben ze geen keuze voor een alternatief, behalve thuisblijven en de kinderen opvoeden."

Ze houdt de situatie in Argentinië nauwlettend in de gaten. "Want wat daar gebeurt, kan de weg vrijmaken voor ons om het onderwerp in de Eerste en Tweede Kamer te krijgen."

Ook in het andere buurland Brazilië staat abortus in de schijnwerpers. Het hooggerechtshof daar buigt zich binnen nu en een jaar over de vraag of het wel terecht verboden is. "Je ziet dus dat het broeit in Brazilië, Chili, Argentinië en allerlei landen in de regio."