Hitte en droogte: waterberaad in Lelystad, komen er maatregelen?

De droogte in Nederland blijft maar aanhouden. Dat levert veel nieuws, hinder of juist plezier op. In dit artikel vertellen we je wat er vandaag allemaal gebeurde.

'Waterpartijen' beoordelen de situatie

In Lelystad hebben het KNMI, Rijkswaterstaat, de waterschappen en de provinciebesturen tot 21.15 uur gesproken over de droogteproblematiek. Ze hebben onder meer gekeken hoe nijpend de situatie is en of er maatregelen nodig zijn.

De uitkomsten komen morgen. Verslaggever Ardy Stemerding legt uit wat er mogelijk is:

Nederland verkeert nu nog in droogte-fase 1. In die fase dreigt een watertekort. Als wordt besloten dat we naar fase 2 gaan, moeten er maatregelen worden genomen: een sproeiverbod bijvoorbeeld, of het dichthouden van de sluizen.

Wat de maatregelen precies zijn, is nu nog moeilijk in te schatten. Wel weten we dat er enkele prioriteiten zijn. Allereerst gaat het om de veiligheid: zo mogen de dijken niet doorbreken. Daarna wordt gelet op de drinkwatervoorziening, en dan pas komen de scheepvaart en de landbouw aan de beurt. De uitkomst van het overleg wordt pas morgen rond het middaguur bekendgemaakt.

Grote Sluis Spaarndam vanaf vrijdag dicht

Recreatievaarders die door de Grote Sluis in Spaarndam willen varen, hebben daar alleen morgen nog de kans op. Vanaf vrijdagochtend sluit het hoogheemraadschap van Rijnland de sluis voor alle recreatievaart.

Locodijkgraaf Jeroen Haan legt uit dat dit besluit wordt genomen door de aanhoudende droogte en de effecten op het watersysteem: "Iedere keer dat de sluisdeuren nu opengaan, stroomt er water binnen met een steeds hoger zoutgehalte." Daardoor lopen natuur en landbouw schade op. Om het zoete water dat er nog wel is te sparen, wordt de sluis gesloten.

Voorlopig blijft de sluis voor beroepsvaart gewoon open gaan. Hoe lang de maatregel gaat duren is nog niet bekend.

Oude populieren in Zwolle gekapt

Fietsen over de Schellerenkweg in Zwolle is niet meer heel veilig: door de aanhoudende droogte laten de populieren in het Zwolse buitengebied hun takken los. Honderd oude populieren die al sinds 1955 langs de weg staan, worden daarom vanaf morgen gekapt.

"De bomen kunnen niet meer voldoende vocht opnemen, ze hebben zo'n duizend liter per dag nodig", legt boomexpert Tjerk Jelsma uit bij Nieuws en Co. "En door de warmte is de verdamping zo extreem hoog dat de takken uitdrogen."

Die uitgedroogde takken kunnen elk moment afbreken. "Maar we weten niet om welke takken het gaat. Als er nu een storm komt, dan is het gewoon gevaarlijk. Daarom worden nu alle honderd bomen gekapt."

Eerder maakten we een video waarin we uitleggen hoe bomen lijden onder de droogte:

Honderden schadeclaims door boeren

Honderden boeren hebben de afgelopen weken vanwege de droogte een schadeclaim ingediend bij hun verzekeraar. Want wie een brede weersverzekering heeft afgesloten, heeft recht op een vergoeding vanwege de schade door droogte.

"Die weersverzekering is door de meeste boeren afgesloten vanwege de hagel en vorst maar vooral vanwege de wateroverlast door regen. Daar heb je in Nederland natuurlijk vooral kans op", legt boer Willem Homan uit bij Nieuws en Co. "Maar daar hebben we nu geen last van", lacht hij. Ook hij heeft een brede weersverzekering afgesloten maar had niet verwacht dat hij die nodig zou hebben voor droogte.

Zomers zoals deze zullen in de toekomst waarschijnlijk vaker voorkomen, verwacht Hofman. De vraag is of hij het wel bij zijn aardappelen en bieten moet houden? "De klimaatlijn trekt steeds verder naar het noorden en je ziet nu al wijnbouw hier en daar. Misschien moeten we die kant maar op?"

Europa in mei, en Europa in juli

Een satelliet van de Europese ruimtevaartorganisatie ESA maakt regelmatig foto's van het Europese continent. De ruimtevaartorganisatie heeft nu een kaartje gemaakt waarop te zien is hoe groen Europa in mei was, en hoe het verschil was in juli:

Waarom gebruiken Friezen meer water dan Amsterdammers?

Het waterverbruik in met name Friesland en Overijssel is ongekend hoog, zo meldde waterbedrijf Vitens vorige week. Waarom dat zo was, kon het waterbedrijf niet zeggen.

De Leeuwarder Courant weet het nu wel: in Friesland en bijvoorbeeld ook in Overijssel komt het hogere verbruik voor een deel door de tuinen die mensen daar hebben. Over het algemeen zijn de tuinen in Friesland en Overijssel groter, en die tuinen moeten besproeid worden.

Een heel verschil met Amsterdam, waar veel mensen het moeten doen met een klein balkonnetje of een kleine tuin.

Normaal gesproken gebruikt een Nederlander 120 liter water per dag. Nu is het zo'n 160 liter, zegt een woordvoerder van Vitens tegen de krant.

Pompen geplaatst

In de omgeving van Wijk bij Duurstede worden maatregelen genomen tegen de dalende waterstand op de Nederrijn en de Lek, meldt RTV Utrecht. De Prinses Irenesluizen krijgen aan de noord- en de zuidzijde een pomp, om verschillende gebieden van water te blijven voorzien.

Volgens Hoogheemraadschap de Stichtse Rijnlanden zijn de pompen nodig om te voorkomen dat het waterpeil verder zakt. Er is nog genoeg beschikbaar, waardoor een zogenoemd onttrekkingsverbod voor oppervlaktewater daar nog niet nodig is. Wel vraagt het hoogheemraadschap aan boeren om onderling af te stemmen wie wanneer sproeit.

De kaart kleurt rood...

Niet alleen houdt het KNMI bij hoeveel neerslag er valt (en dat is heel weinig), maar ook houdt het weerinstituut bij hoeveel vocht er verdwijnt. En dat tekort neemt steeds verder toe...

Kans op tweede hittegolf en nog meer zinderende hitte

Er is kans dat er vrijdag sprake is van een nieuwe, tweede hittegolf. Voor een hittegolf moet het minimaal vijf dagen 25 graden in De Bilt zijn, en moet het drie dagen daarvan boven de 30 graden zijn. De kans op een nieuwe hittegolf is zo'n veertig procent, denkt Ben Lankamp van Weerplaza.

"We hebben de vijf dagen boven de 25 graden al bijna afgevinkt", zegt Lankamp. "Maar dan hebben we de drie tropische dagen nog nodig. Maandag was dat het geval en met een beetje 'geluk' halen we dat morgen en vrijdag ook." Een tweede hittegolf zou bijzonder zijn: in een gemiddelde zomer zitten normaal maar twee tot vijf tropische dagen.

Nog onzeker

Het blijft ook warm. Dit weekend doet de temperatuur een stapje terug. Daarna is er een kansje op opnieuw zinderende hitte door hele warme lucht die vanuit de Sahara richting Portugal gaat. Lankamp: "Daar kan het vrijdag en zaterdag extreem heet worden, misschien wel 50 graden. Daardoor komt het Europees hitterecord van 48,0 graden in Griekenland onder druk te staan."

Of die hitte ook daadwerkelijk richting de Benelux komt is nog onzeker. "Maar als dat wel gebeurt, dan is de kans op twee zeer hete dagen op dinsdag en woensdag, met temperaturen boven de 35 graden, heel groot."

Ministerie: nog geen maatregelen

Volgens het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat zijn extra maatregelen vanuit het kabinet vanwege de hitte en de droogte voorlopig niet nodig, laat staan dat er wordt nagedacht over een noodplan.

"Het is in Nederland goed geregeld", zegt een woordvoerder. "We hebben een Landelijke Commissie Waterverdeling (LCW), met daarin onder meer de waterschappen en Vereniging Nederlandse Gemeenten. Zij komen vanavond weer bij elkaar en dan komt er morgen een nieuwe droogtemonitor."

De LCW komt in actie als er een (dreigend) watertekort is. De commissie adviseert over de verdeling van het beschikbare water en heeft daar een speciale 'verdringingsreeks voor' gemaakt. De veiligheid heeft altijd de hoogste prioriteit, zoals de stabiliteit van waterkeringen.

Daarna volgen de nutsvoorzieningen, gevolgd door de tijdelijke beregening van gewassen en proceswater. Als laatste komen de overige economische belangen, zoals de scheepvaart, landbouw, industrie, waterrecreatie en de binnenvisserij.

Vitens: waterverbruik iets afgenomen, maar 'sproei niet en douche korter'

De afgelopen tijd is het waterverbruik in Nederland ietsje afgenomen, meldt waterbedrijf Vitens. Of de oproep van een aantal weken geleden om op het waterverbruik te letten daar de reden voor is, is onduidelijk.

"Het is natuurlijk de laatste dagen ook iets minder warm geweest en het heeft geregend. Dan ga je niet snel een kinderbadje vullen of de tuin sproeien", zegt een woordvoerder.

Vitens is blij met de kleine afname, maar zegt dat de oproep om op het waterverbruik te letten nog steeds geldt. Het advies om niet te sproeien, korter te douchen en je auto niet te wassen blijft dus nog van kracht.

Niet alleen Nederland zucht onder de hitte

Het is niet alleen warm in Nederland. Ook in andere delen van Europa is er hinder door het warme weer.

Spanje zit bijvoorbeeld in de eerste hittegolf van deze zomer. In grote delen van het land is het vandaag rond de veertig graden. In Madrid stopt de thermometer bij 40 graden, in Sevilla loopt het kwik zelfs op naar 43 graden. Op televisie worden Spanjaarden gewaarschuwd rond het middaguur zo min mogelijk de straat op te gaan. Het advies: veel water drinken en goed op baby's en ouderen letten, weet correspondent Rop Zoutberg.

Koeien slachten

Ook in Duitsland en België is het warm. Boeren in het oosten van Duitsland en in Denemarken moeten hun koeien slachten omdat er geen gras meer groeit, meldt de VRT. Biologische boeren in Denemarken moeten hun koeien volgens EU-afspraken minstens 60 procent vers gras laten eten. Door de droogte lukt dat niet meer. De koeien gaan nu naar de slacht, om ze als biologisch vlees te kunnen verkopen.

In Nederland eten koeien nu al van de wintervoorraad, zei landbouworganisatie LTO gisteren. Daardoor dreigt de wintervoorraad op te raken en zonder wintervoer zullen dieren geslacht moeten worden.

Pas op met sproeien: waterschap gaat handhaven

Verschillende waterschappen hebben eerder deze maand een onttrekkingsverbod afgekondigd, een verbod om water uit oppervlaktewater te halen. Waterschap Vechtstromen waarschuwt nu bij RTV Oost: ze gaan dat verbod ook echt handhaven.

Mensen die in het sommige delen van Drenthe en Overijssel wonen mogen al sinds 9 juli officieel geen oppervlaktewater gebruiken. Vorige week deelde het waterschap voor overtreding van die regel al 25 waarschuwingen uit. Overtreders kunnen vanaf deze week rekenen op boetes: de eerste boete is 1500 euro, daarna kan het oplopen. Volgens een woordvoerder lappen sommigen de regels bewust aan hun laars.

Ook elders in Drenthe en Overijssel wordt gecontroleerd: