We staan er nauwelijks bij stil, maar de oceaan is op heel veel fronten onze levensader: Warme lucht, zuurstof, maar ook de regendruppels die we gisteren na weken van droogte eindelijk kregen.
Waar bomen met de eer strijken, is het de oceaan die meer dan de helft van de zuurstof levert die wij inademen. We halen levensreddende medicijnen uit de oceaan. Wereldwijd zou één op de tien mensen zonder de oceaan verhongeren. En de oceaan bepaalt het klimaat waarin we leven.
En dus zijn we er heel zuinig op, toch? Niet bepaald. NOS op 3 dook in de oceaan en legt aan de hand van vier punten uit hoe de mens de oceaan - en daarmee indirect zichzelf - schaadt: overbevissing, plastic, dode zones en verzuring.
"De oceaan staat aan de basis van al het leven op aarde", zegt Erik van Sebille, oceanograaf aan de Universiteit van Utrecht. "De oceaan beweegt altijd en is het transport van alles. Het verbindt kusten met elkaar, het verbindt ecosystemen met elkaar. Alles staat door de oceaan met elkaar in verband."
Zo is de warme lucht die wij hier voelen direct afkomstig uit het warme water in de Golf van Mexico. "De Golfstroom in de Atlantische Oceaan zorgt voor een enorm warmtetransport. Zonder die stroom zou het hier gemiddeld 5 à 6 graden kouder zijn. Het is een soort warme föhn die continu op Nederland gericht is."
Omdat de oceaan van niemand is, is er ook niemand die voor de oceaan opkomt.
De oceaan heeft dus een enorme invloed op de mens, maar de mens heeft ook invloed op de oceaan. En niet in positieve zin. "Wij stoppen er van alles in", zegt Van Sebille. "Denk aan grote hoeveelheden plastic, al die extra CO2 die voor verzuring zorgt, of aan alle fosfaten en andere meststoffen die door landbouw in de oceaan terechtkomen."
"Dat zorgt er allemaal voor dat de chemische samenstelling van de oceaan verandert, de temperatuur oploopt en verklaart waarom koraalriffen het zo moeilijk hebben", zegt Van Sebille. "Tegelijkertijd halen we de vissen eruit. Er is voor veel soorten sprake van overbevissing. Door bijvangst zelfs van soorten waar we niet eens naar op zoek zijn. Dat beïnvloeden wij allemaal."
Maar wie doet er iets aan? Binnen de VN is er een aantal organisaties dat een gezonde onderwaterwereld nastreeft, zoals de Voedsel- en Landbouworganisatie (FAO), het Milieuprogramma (UNEP), het Ontwikkelingsprogramma (UNDP) en het Intergovernmental Oceanographic Commission van UNESCO.
Maar het is niet zo dat iemand bij de Algemene Vergadering een zetel namens de oceaan inneemt. "Dat is een probleem", zegt Van Sebille. "Het is vooral een governments crisis. Omdat de oceaan van niemand is, is er ook niemand die voor de oceaan opkomt. Heel grote gebieden zijn niemandsland."
"Ook bij de Verenigde Naties kan niemand spreken namens de oceaan of namens de dieren die daar leven of de ecosystemen die daar zijn. Dat maakt het moeilijk om op grote schaal onze oceanen te beschermen."
