'Niet die megaboete, maar wat Google moet veranderen doet pijn'
De recordboete van 4,34 miljard euro die Google vandaag heeft gehad van de Europese Commissie, raakt het hart van het bedrijf. De zaak draait om Android, het mobiele besturingssysteem dat de internetgigant sinds 2007 heeft opgebouwd en dat wordt gezien als een belangrijk onderdeel van Googles toekomst.
Volgens Eurocommissaris Margrethe Vestager heeft Google afspraken gemaakt met telefoonfabrikanten die leiden tot oneerlijke concurrentie. Het maakt het voor andere, kleinere spelers, moeilijker om mee te doen. Iets waar Google het mee oneens is. In een verklaring zegt topman Sundar Pichai dat Android juist heeft gezorgd voor een groter en beter aanbod.
Waar gaat de zaak over? In ruim een minuut leggen we het aan je uit:
De zoekgigant krijgt nu 90 dagen de tijd om iets te veranderen. Het is te vroeg om te zeggen wat het bedrijf gaat doen, daar gaat het zich nu over buigen. Daarnaast is de verwachting dat er nog flink over de veranderingen die Google gaat voorstellen zal worden onderhandeld.
Mededingsdeskundigen zeggen tegen de NOS dat er bijvoorbeeld gekeken zal worden of gebruikers bij het instellen van hun Android-telefoon een duidelijkere keuze krijgen voor andere browsers of zoekmachines. Nu kan iemand wel via de instellingen van Chrome een andere zoekmachine selecteren, maar de keus daarbij is beperkt.
Wat in ieder geval vaststaat, is dat het voor de internetgigant een hoofdpijndossier is. De zaak raakt namelijk het verdienmodel van Google. Via zijn zoekmachine en browser verzamelt het bedrijf data over gebruikers. Mede aan de hand daarvan - want het bedrijf heeft veel meer diensten waaruit het gegevens kan halen - kan het bedrijf gepersonaliseerde advertenties tonen. En dat is een lucratieve business, in 2017 was de omzet 110 miljard dollar.
Deze zaak gaat nog jaren duren. Google heeft al aangegeven in beroep te zullen gaan tegen de boete van de commissie. Dat betekent dat de zaak voor het Hof van Justitie in Luxemburg zal komen. De mening van de Europese Commissie is daarin duidelijk. Anna Gerbrandy, hoogleraar Mededingsrecht aan de Universiteit Utrecht merkt op dat Vestager vooral vanuit andere bedrijven redeneert.
"Het Hof kan deze zaak ook vanuit Googles perspectief bekijken", zegt ze. "Het bedrijf redeneert meer vanuit de gebruiker: Android heeft gezorgd voor een enorm aanbod en toestellen in alle prijsklassen. Dat is heel goed geweest voor de markt." Dat zal waarschijnlijk de argumentatie zijn van de internetgigant als deze zaak dient in Luxemburg.
Al jaren onderzoek
De commissie doet al jaren onderzoek naar de machtspositie van Android via Google. In 2013 dienden een aantal bedrijven, verenigd in Fairsearch Europe, een aanklacht in tegen het miljardenbedrijf.
Zij beschuldigden de internetgigant ervan Android te gebruiken "als een misleidende manier, om zo belangrijke Google apps een voordeel te bieden in 70 procent van de smartphones die vandaag de dag worden verscheept". Bij deze groep horen onder meer Microsoft (eigenaar van zoekconcurrent Bing), Oracle en Nokia. Het marktaandeel van Android is volgens Vestager inmiddels opgelopen tot 80 procent.
We hebben Google wel gevraagd of ze ons willen toevoegen, maar dat willen ze niet. Daardoor hebben gebruikers alleen keuze uit wat Amerikaanse softwaregiganten willen.
Maar zij zijn niet de enige die last hebben van Googles marktdominantie. Het Nederlandse Startpage herkent de frustratie van de aanklagers. Het bedrijf heeft een naar eigen zeggen privacyvriendelijke zoekmachine ontwikkeld. "Wij werken ook met advertenties", vertelt Christiaan Solcer van het bedrijf, "maar wij verzamelen geen grote hoeveelheden data. Als jij via onze site zoekt, dan tonen we reclame op basis van die zoekterm of termen. Als je van onze site weggaat, vergeten we waar je naar zocht."
Ironisch genoeg gebruikt Startpage de zoekkracht van Google. Dat heeft een praktische reden: Google is gewoon heel goed in wat ze doen. Solcer zegt dat ze de internetgigant voor de capaciteit betalen. Dat geeft ook direct aan dat Startpage een complexe relatie met het bedrijf heeft.
"Je kunt ons niet toevoegen in een mobiele browser, zowel op Safari niet als in Chrome niet", zegt Solcer. "We hebben Google wel gevraagd of ze ons willen toevoegen, maar dat willen ze niet. Daardoor hebben gebruikers alleen keuze uit wat Amerikaanse softwaregiganten willen."
Behalve dat de zaak draait om een bekende partij, Google, valt de hoogte van de boete in de zaak op: 4,34 miljard euro. Die boete is gebaseerd op inkomsten die Google haalt uit advertenties bij zoekresultaten op Android-telefoons. "Die boete is disproportioneel", meent emeritus hoogleraar Europees Recht Tom Ottervanger van de Universiteit Leiden. Hij twijfelt bijvoorbeeld of de overtreding ernstig genoeg is. "We bevinden ons op onontgonnen terrein. Er zijn weinig andere zaken waarmee we dit kunnen vergelijken."
Gerbrandy denkt daar anders over: "Dit valt binnen de bandbreedte van wat mag." Tegelijkertijd merkt ze op dat dit wel een grote impact kan hebben. "Op lange termijn kunnen dit soort boetes (er lopen drie zaken tegen Google, in twee gevallen is er een miljardenboete uitgedeeld, red.) wel leiden tot minder innovatiekracht."
Ottervanger wijst er daarnaast op dat de boete voor het bedrijf weliswaar hoog is, maar toch niet het grootste pijnpunt is. "De boete is niet het echte probleem voor Google. Dat is hetgeen dat het bedrijf moet gaan veranderen." En daar zal het de komende jaren volop de strijd over aangaan met de Europese Commissie.
Google heeft in een reactie gezegd dat de aanpassingen er mogelijk toe gaan leiden dat Android niet meer gratis ter beschikking wordt gesteld aan telefoonfabrikanten.
