'Vmbo-scholen hadden de exameneisen moeten en kunnen weten'

• Mitchell van de Klundert

  redacteur Online

"Totaal onbegrijpelijk", noemt een docent de nieuwe regels rondom het afnemen van examens op het vmbo. Hij lijkt niet alleen te staan; verschillende scholen zeggen tegen de NOS dat er verwarring is over het examineren van de zogenoemde keuzevakken.

Die verwarring leidt tot bizarre taferelen, zo bleek vandaag. De NOS berichtte dat er op twintig vmbo-scholen leerlingen hebben meegedaan aan het centraal examen, terwijl ze volgens de regels bij voorbaat al gezakt waren.

De betrokken scholen dachten ten onrechte dat scholieren met een 3 voor een keuzevak geslaagd konden zijn, terwijl daarvoor minimaal een 4 gehaald moet worden. Minister Slob heeft voor de groep van 30 leerlingen die hierdoor zijn gedupeerd voor een keer over zijn hart gestreken. Zij hebben inmiddels herexamen gedaan.

De twintig scholen hadden van de nieuwe regels moeten weten, zegt Jan van Nierop van Stichting Platforms VMBO, een organisatie die vmbo-docenten traint en vertegenwoordigt.

Hij zegt in aanloop naar de eindexamens van zeker tien scholen vragen te hebben gekregen over het afnemen van examens van de keuzevakken en het eindcijfer 3 voor een keuzevak. "Ik heb ze dan verwezen naar de regelgeving en communicatie die de scholen hebben ontvangen, want die is echt goed geweest."

Verwarring door nieuwe wet

Toch was er dus bij zeker twintig scholen verwarring. Die is gekomen met de ingang van een nieuwe wet, die al per 1 september 2016 inging, maar pas in dit schooljaar effect had voor de eindexamens op het vmbo.

Het lastige bij die wet zit hem niet in de standaardvakken zoals Nederlands en Engels of het Profielvak (ook wel het praktijkvak genoemd). Daarvoor wordt nog, net als voordat de nieuwe wet inging, een schoolexamen en een eindexamen afgenomen.

Het nieuwe zit hem in erin dat docenten ook vier beroepsgerichte keuzevakken moeten afnemen voor een examen. Voor die vier keuzevakken mag geen 3 of lager worden gehaald.

"Niet alle scholen lijken zich te hebben gerealiseerd dat er geen 3 of lager mag staan op de cijferlijst als eindcijfer voor een keuzevak", zegt Van Nierop. "Met een eindcijfer 3 of lager ben je sowieso gezakt."

Hij wijst erop dat docenten dat eigenlijk meteen hadden kunnen zien: "Zodra ze een cijfer invoeren in het systeem bij DUO dat lager is dan een 4, zien ze meteen dat de leerling niet geslaagd is."

Kanttekeningen in 2014

Toch hebben 147 respondenten, met name vmbo-docenten al in 2014 kanttekeningen geplaatst bij de voorgenomen nieuwe regels voor het examineren in het vmbo. In een internetconsultatie over de dan nog toekomstige wet, staat dat de kans van slagen afhangt van de ondersteuning die scholen krijgen "in de zin van middelen en scholing van docenten". Een klein deel van de respondenten zei bovendien expliciet te twijfelen "over de organiseerbaarheid van dit alles".

Van Nierop weet van die twijfels, hij was nauw betrokken bij de totstandkoming van de wet. "We hebben hierop actie ondernomen. Meer dan duizend vmbo-docenten zijn in de afgelopen twee jaar bijgeschoold over de exameneisen. Zij helpen hun collega's, in totaliteit hebben we zo'n 5000 docenten bereikt."

Kortom, zegt Van Nierop: "Docenten en schoolleiding hadden de exameneisen kunnen en moeten weten, het is uitgebreid met ze gecommuniceerd. Aan de nieuwe regels in de wet is niets mis en op de meeste plaatsen gaat het ook gewoon goed."

Of, zoals minister Slob van onderwijs het vandaag noemde: fouten bij de eindexamens in het vmbo zijn vervelend, "maar er moet niet het beeld ontstaan dat men in het hele land maar wat aanrotzooit."