Madeleine Albright presenteerde vandaag haar nieuwste boek in Amsterdam: Fascisme, een waarschuwing, waarin ze beschrijft hoe dictators zich in onzekere tijden profileren als sterke leiders met rigoureuze oplossingen voor problemen onder de bevolking. Donald Trump noemt ze de minst democratische president die Amerika heeft gehad.
"Ik heb dit boek geschreven omdat ik me zorgen maak over wat ik zie. In de Verenigde Staten maar ook in andere landen', zegt de 81-jarige voormalige Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken. "Het duurde even, maar ik heb nu een publieke stem en blijf niet langer stil."
Albright zat zelf met veel dictators en tirannen om tafel. "Ik heb Milosevic ontmoet. Orbán, Erdogan, Chávez en anderen." De Amerikaanse president Donald Trump heeft ze niet ontmoet. "Dat wil ik ook niet", zegt Albright. "Ik sta niet in voor wat ik zou zeggen en hij zou sowieso niet luisteren naar wat ik te zeggen heb."
Als je een kip veer voor veer plukt, heeft niemand dat in de gaten.
Ze noemt Trump nadrukkelijk geen fascist. "Maar wel de minst democratische president die we in de moderne Amerikaanse geschiedenis hebben gehad." Ze wilde dat haar boek niet over Trump zou gaan, maar vooral waarschuwen voor belangrijke stappen die nu gezet worden. "Ook als Trump niet had gewonnen, had ik dit boek geschreven."
"De beste quote in mijn boek is van Mussolini. 'Als je een kip veer voor veer plukt, heeft niemand dat in de gaten'. Dat is waar ik voor waarschuw. Ik leg uit welke veren al zijn geplukt. En denk niet dat fascisme in de VS geen kans krijgt."
"Mijn vader zei altijd: 'wat zo verbazend mooi is aan Amerika is dat mensen zeggen, je land is overgenomen door een verschrikkelijk systeem, je bent hier welkom en wat kunnen we voor je doen of betekenen?' Dat is wat Amerika is en waar ik in geloof", zegt Albright.
Ze wil met haar boek iets terugdoen voor de Amerikaanse samenleving die haar opnam nadat ze uit haar geboorteland, voormalig Tsjechoslowakije, emigreerde. Albright verloor ook familie tijdens de holocaust. "Daarom vond ik het waard om te onderzoeken wat fascisme is."
Ons versus zij
Karakteristieken van het fascisme zijn niet makkelijk te definiëren, vindt Albright. "Maar een ervan is dat de leider zichzelf identificeert met een grote groep, waarvan hij zegt dat hij die representeert. Andere groepen sluit hij dan uit. Het is ons versus zij. Een fascistische leider vergroot die verdeeldheid nog meer."
Ze blijft geloven in de veerkracht van de democratie. "Maar ik maak me ook zorgen over de zelfgenoegzaamheid van mensen. Dat we de democratie als vanzelfsprekend beschouwen. Daarom moet iedereen - maar vooral de mensen die zich geen zorgen maken - mijn boek lezen."
