India verovert wereld met yoga-diplomatie: 'Meer dan alleen fitness'
"Yoga helpt mensen positief denken", is een van de mantra's van de wereldberoemde Indiase yoga-leraar en goeroe Sri Sri Ravi Shankar. Vandaag staat hij op het podium met Jozias van Aartsen, waarnemend burgemeester van Amsterdam, en minister Cora van Nieuwenhuizen van Infrastructuur.
Ze openen op het Museumplein in Amsterdam een eendaags festival ter gelegenheid van de Internationale Yogadag, volgende week, op 21 juni. Een sterk staaltje yoga-diplomatie van India, dat de eeuwenoude Indiase fitness-filosofie onder leiding van premier Narendra Modi inzet als het ultieme middel van soft power, een manier om India op de kaart te zetten.
Lacherig en kritisch
"Yoga is India's cadeau aan de wereld", zei Modi in 2014 bij de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties. Een uitspraak die hij sindsdien vaak heeft herhaald. Waar Modi ook is, en of hij nu met Barack Obama of Mark Rutte praat, altijd komt yoga ter sprake.
De instructievideo's van de premier, die hij met regelmaat deelt via sociale media, worden in eigen land nog weleens lacherig ontvangen en de bijbehorende politiek krijgt kritiek. Zo maakten islamitische organisaties bezwaar tegen Modi's idee om yoga te verplichten op scholen.
Volgens de organisaties is yoga geen Indiase, maar een hindoeïstische traditie. De zonnegroet, een oefening ter ere van de opkomende zon, zou niet verenigbaar zijn met de islam, waarin alleen Allah wordt aanbeden.
Maar in de rest van de wereld lijkt Modi's boodschap gretig gehoor te krijgen. Toen Modi, kort nadat hij in 2014 aan de macht was gekomen, bij de Verenigde Naties voorstelde om 21 juni uit te roepen tot Internationale Yogadag, werd dit zonder enige tegenstem aangenomen. Ook 47 moslimlanden stemden voor.
De dag wordt met groeiend enthousiasme over heel de wereld gevierd. In Amsterdam worden dit jaar zo'n 4000 enthousiastelingen verwacht voor yoga- en meditatiesessies, vegetarisch eten en Bollywood-muziek.
Niet alleen fitness
Jaarlijks trekt de Indiase overheid zo'n 2,5 miljoen euro uit voor de viering van de dag. Hiervoor worden door heel India evenementen georganiseerd, waaronder een bijeenkomst met 50.000 mensen en de premier. Ook ruim 190 ambassades krijgen een bijdrage.
Om in Amsterdam een gratis festival te organiseren, inclusief optredens en foodtrucks, zijn grote bedrijven als sponsor gestrikt. Gevraagd naar het doel van het Indiase initiatief, zegt de Indiase ambassadeur in Den Haag, Vanu Rajumony: "Yoga kan bijdragen aan vrede en harmonie in de wereld. Het gaat niet alleen om fitness."
De twee grootste problemen in de maatschappij zijn depressie en agressie. Yoga is een middel tegen beide.
Sri Sri Ravi Shankar, de schatrijke goeroe achter de wereldwijd populaire Art Of Living Foundation, ook een van de sponsoren van het festival zondag legt verder uit: "De twee grootste problemen in de maatschappij zijn depressie en agressie. Yoga is een middel tegen beide."
Vegetarisch of veganistisch eten maakt deel uit van de yogi-levensstijl, voegt Rajumony hieraan toe. "Zo promoot je een liefde voor de natuur, geweldloosheid en gebruik je bovendien weinig CO2." En dat sluit dan weer naadloos aan op Modi's pitch voor de VN, waarin hij yoga noemde als een middel tegen klimaatverandering.
Rajumony geeft toe dat de initiatieven rondom 21 juni, naast het verspreiden van de Indiase kennis, ook moeten bijdragen aan een positief imago van India. "Yoga is inderdaad een onderdeel van India's soft power."
De afgelopen decennia is yoga over heel de wereld gestaag in populariteit gegroeid. Alleen al in Amsterdam zijn ruim honderd yogascholen. Het blad Foreign Affairs wees er in de aanloop naar Internationale Yogadag op dat India, door op deze soft power in te spelen, kan compenseren voor het feit dat het tekortschiet wat betreft manpower.
De Indian Foreign Service, de diplomaten en ambtenaren die op ambassades en het ministerie van Externe Zaken werken, bestaat uit slechts 600 man. Ter vergelijking: China heeft 5000 man en de Verenigde Staten 15.000.
"Yoga kan contacten tussen mensen bevorderen", zegt Rajumony. "Het was al populair op individueel niveau, maar nu de VN er een resolutie voor heeft aangenomen is het een internationale beweging geworden waarbij ook staatshoofden en overheidsfunctionarissen betrokken zijn, net zoals in Amsterdam.
Ook economische winst
Modi sprak ook over yoga bij zijn bezoek aan Nederland vorig jaar, waarbij hij de gemeente Amsterdam heeft bedankt voor de steun. Hij heeft het ook met premier Rutte en koningin Máxima over yoga gehad, tijdens hun bezoeken aan India vorige maand."
Bovendien valt er door de grootse aanpak van Internationale Yogadag ook economisch winst te behalen. "We hopen dat de populariteit van yoga tot meer toerisme naar India leidt", zegt Rajumony. Nu al komen jaarlijks duizenden buitenlandse toeristen op speciale yoga-visums naar India voor cursussen. De sector kan verder groeien door yoga, dat in de loop der tijd gemeengoed is geworden in de westerse wereld, terug te koppelen naar India.
Yoga, meditatie, gezond leven en spiritualiteit zijn zowel modern als antiek.
Toch blijft de vraag waarom India zo hoog inzet op yoga. Voor een land dat zich graag tot de economische supermachten zou rekenen, lijkt het promoten van het spirituele imago contraproductief.
In plaats van goeroe Sri Sri Ravi Shankar, had India ook een festival rondom een Indiase IT-superster kunnen organiseren, zoals Sundar Pichai, ceo van Google. Maar voor een wetenschap- en innovatiedag, die de Indiase ambassade in maart in Eindhoven organiseerde, werd lang niet zoveel publiciteit gezocht.
"Het een sluit het ander niet uit", verklaart Rajumony. "Yoga, meditatie, gezond leven en spiritualiteit zijn zowel modern als antiek. Ze kunnen bijdragen aan economische groei en ontwikkeling in India en in de rest van de wereld. Het verscherpt de geest."
