Koppen: voor voetballers is het de normaalste zaak van de wereld, maar wat is eigenlijk het effect op de hersenen? Zijn die kopballen schadelijk? De voetbalwereld is al lange tijd op zoek naar antwoorden op die vraag, maar pas dit jaar komen de onderzoeksinitiatieven van de grond.
Zo is er een grootschalig onderzoek naar de impact van kopballen op kinderen van start gegaan en wordt er gekeken of er een verband is tussen koppen en dementie. De KNVB start nu een eigen onderzoek naar de impact van koppen onder jeugdspelers. "Verantwoord koppen, daar draait het om", zegt chef-arts Edwin Goedhart.
"We gaan kijken wat voor type kopballen er zijn en hoe vaak die precies plaatsvinden tijdens trainingen en wedstrijden. Vervolgens willen we kijken hoeveel schade die kopballen eventueel opleveren voor het kinderbrein." Hij hoopt over twee jaar de eerste resultaten te kunnen presenteren.
Goedhart benadrukt dat de KNVB eerst het probleem in kaart wil brengen voordat er maatregelen worden genomen. "We weten nu nog niet of koppen echt schadelijk is. Als dat straks wel zo blijkt te zijn dan zou ik het ook niet meteen verbieden, maar wel bepaalde spelregels aanpassen."
Geheugenprestaties afgenomen
In andere landen hebben voetbalbonden wel al maatregelen genomen. Zo heeft België voor de wedstrijden in het jeugdvoetbal de ingooi vanaf de zijlijn afgeschaft, daarbij werd de bal vaak met het hoofd opgevangen. De VS heeft zelfs een totaal kopverbod voor kinderen ingesteld.
De maatregelen en onderzoeken laten zien dat de voetbalwereld de zorgen over kopballen serieus neemt. Maar volgens de Nederlandse neurowetenschapper Magdalena Ietswaart is het nog lang niet genoeg. Zij vindt dat er beter moet worden gespeurd naar wat kopballen precies doen met ons brein.
Ietswaart deed zelf de afgelopen jaren in Schotland onderzoek naar kopballen en vond veranderingen in de hersenen. De geheugenprestaties van de proefpersonen namen voor korte tijd "significant" af. Ze vindt dat er meer onderzoek moet worden gedaan naar de effecten op langere termijn.
Onze redacteur Guido van Gorp onderging in Schotland dezelfde test als de proefpersonen van Ietswaart. Wat doen kopballen met zijn hersenen? Bekijk het in onderstaande video.
Edwin Goedhart van de KNVB vindt dat het onderzoek van Ietswaart niet overeenkomt met de dagelijkse praktijk. "De proefpersonen moesten in korte tijd en met veel kracht heel veel ballen koppen. Dat gebeurt normaal niet. Daarom vind ik ook dat we genuanceerd naar de ontstane effecten moeten kijken."
De onderzoeken die nu gaande zijn moeten we afwachten voordat we koppen als schadelijk bestempelen, zegt Goedhart. "Natuurlijk moet je niet als een struisvogel je kop in het zand steken, maar ik maak me nog niet ongerust. Koppen moet je uiteindelijk goed leren doen, op een veilige manier."
Koppen en dementie
De Engelse voetbalbond financiert een onderzoek naar de link tussen koppen en dementie. Over twee à drie jaar hopen de onderzoekers de eerste antwoorden te hebben. Het gaat om een grootschalig onderzoek waarbij maximaal 15.000 oud-profvoetballers onder de loep genomen worden.
Inspiratie voor het onderzoek is een documentaire van de Engelse oud-topspits Alan Shearer die zichzelf liet onderzoeken op tekenen van dementie na een leven vol kopduels. Hij vindt dat er tot nu toe te weinig onderzoek is gedaan en dat oud-voetballers met dementie aan hun lot zijn overgelaten.
