Weer meer mensen uit de bijstand, wie zitten er nog wel in?

Door de economische groei hebben meer mensen een baan: het aantal uitkeringen daalt al maandenlang. Eind maart zaten er 13.000 minder mensen in de bijstand dan een jaar eerder. Ook is voor het eerst in jaren het aantal bijstandsgerechtigden met een niet-westerse migratieachtergrond gedaald.

De daling van het aantal bijstandsuitkeringen, die in het laatste kwartaal van 2017 werd ingezet, zet dus door. Op dit moment hebben zo'n 459.000 Nederlanders een uitkering, blijkt uit cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS). Ter vergelijking: zo'n 8,7 miljoen Nederlanders werken.

Ook het aantal mensen met een niet-westerse migratieachtergrond met een uitkering nam af. Eind maart waren er in deze categorie duizend uitkeringen minder dan een jaar eerder. Toch beslaat deze groep meer dan de helft van het totaal aantal uitkeringen: zo'n 235.000.

Juist meer

Maar niet alle groepen profiteren van de economische voorspoed: het aantal 45-plussers in de bijstand neemt juist toe. In maart waren er 2000 duizend meer bijstandsontvangers van 45 jaar of ouder dan een jaar eerder.

Een mogelijke oorzaak van die groei is de verhoging van de AOW-leeftijd, zegt het CBS. Daardoor blijven mensen langer in de bijstand. Een andere verklaring is dat 45-plussers moeilijker aan de bak komen door bijvoorbeeld leeftijdsdiscriminatie.

Ook de instroom van asielzoekers die recent een verblijfsvergunning hebben gekregen houdt aan. In 2017 zijn er ruim 13.000 Syriërs in de bijstand gekomen. In hetzelfde jaar zijn er 5500 Syriërs uitgestroomd.

Uitstroom

Het merendeel van de mensen die in 2017 uit de bijstand kwamen, ging weer aan het werk. 38 procent van de 'uittreders' kreeg of een baan of startte een eigen bedrijf, blijkt uit cijfers van Divosa, de koepelorganisatie van sociale diensten.

Een ander groot deel, 26 procent, raakte zijn bijstandsuitkering kwijt door het bereiken van de AOW-gerechtigde leeftijd, verhuizing naar een andere gemeente of omdat ze een relatie aangingen. Zo'n 5 procent van de uittreders besloot een opleiding te gaan volgen.

Bij bijstandsuitkeringen geldt over het algemeen dat mensen die kort in de bijstand zitten een grotere kans hebben om er weer uit te komen. Meer dan de helft van de in 2017 stopgezette bijstandsuitkeringen duurde 1 jaar of korter.

'62 procent een vrijstelling'

Maar welk deel van de 459.000 bijstandsgerechtigden kan en wil weer aan de slag, en welk deel is bijvoorbeeld arbeidsongeschikt verklaard?

Uit cijfers van Divosa blijkt dat ongeveer 10 procent van de Nederlanders met een bijstandsuitkering een ontheffing van de arbeidsplicht heeft. Mensen met een ontheffing zijn niet verplicht werk te zoeken, een baan te aanvaarden of te behouden. Je kunt zo'n vrijstelling krijgen als je bijvoorbeeld arbeidsongeschikt bent verklaard of een alleenstaande ouder bent.

Uit de officiële cijfers blijkt dus dat negen op de tien mensen in de bijstand in principe op zoek is naar een baan. Maar in de realiteit ligt dat aantal lager, denkt Divosa. Uit eerder onderzoek van de Inspectie SZW blijkt namelijk dat er bij veel gemeentes sprake is van informele vrijstellingen.

In dat onderzoek gaf 62 procent van de ondervraagden aan vrijgesteld te zijn van de sollicitatie- en re-integratieplicht. Vele malen hoger dan de officieel geregistreerde 10 procent.

Daarnaast blijkt uit een ander onderzoek dat volgens gemeenten ongeveer de helft van de mensen in de bijstand ver van de arbeidsmarkt staat. De kans dat die mensen daadwerkelijk weer aan de slag gaan, is klein.