Boeren op Schiermonnikoog krimpen veestapel vrijwillig in

Alle zeven melkveehouders op Schiermonnikoog krimpen hun veestapel fors in. 35 procent van de melkveestapel op het eiland verdwijnt uiterlijk in 2020. En daardoor daalt ook de stikstofuitstoot op het eiland met 35 procent.

De boeren lopen met hun huidige bedrijfsvoering tegen de grenzen van de milieuregels aan. Bovendien leidt de stikstofuitstoot op het eiland ertoe dat de natuur en soortenrijkdom op Schiermonnikoog fors achteruit gaat.

De boeren hebben daarom samen met Natuurmonumenten en de gemeente afgesproken om de veestapel in te krimpen. Tegelijkertijd hebben de boeren besloten om de melk die ze produceren op het eiland te houden en daar te verwerken en dus niet meer naar het vasteland te verschepen.

Eigen kaas

Boer Ludie van der Bijl moet ook koeien inleveren vanwege de nieuwe zelfopgelegde regels. "We zitten hier bij een nationaal park, een werelderfgoed. Er is ons alles aan gelegen om samen de kar te trekken", zegt hij.

Van der Bijl moet zo'n vijf van zijn 55 koeien wegdoen. Dat valt te overzien, maar het betekent wel dat er minder melkgeld binnenkomt. Met een eigen zuivelfabriek willen de boeren de gemiste inkomsten compenseren.

"De melk blijft op het eiland en het is in eerste instantie de bedoeling dat er kaas van wordt gemaakt", zegt hij. "Door het in de markt te zetten als Schiermonnikoogse kaas, moet het verschil van die 35 procent minder koeien worden terugverdiend."

Volgens boswachter Chris Braat van beheerder Natuurmonumenten werkt de stikstof letterlijk verstikkend voor het eiland. "De duinen hier bestaan voor een groot deel uit bos. En waar geen bos staat, daar zie je dat het nu helemaal begroeid is met gras, met helm, met zandzegge en met duinriet."

Van nature zijn de Schiermonnikoogse duinen juist voedselarm, waar sommige planten en dieren juist erg van houden. Nu groeien de duinen helemaal dicht. "Daardoor verdwijnen alle kenmerkende dingen van de open duinen, want er zijn maar een paar planten die profiteren van de stikstof, die fungeert als een soort mest."

Saaier

Het verdwijnen van planten en dieren leidt tot een saaiere cultuur. Veel planten en dieren verdwijnen. "Het wordt veel soortenarmer en monotoner door de stikstof", zegt Braat. "Er verdwijnen veel vogels en veel plantensoorten. Tapuiten zien we bijvoorbeeld niet meer."

En ook voor bezoekers wordt Schiermonnikoog een stuk minder aantrekkelijk, zegt Braat. "De beleving van zo'n open duingebied, met al die variatie, verdwijnt. Het wordt gewoon saaier. En Schiermonnikoog gaat daardoor veel meer op de rest van Nederland lijken."