'Grieken die migranten terugsturen is duistere, illegale praktijk'
In de nacht, buiten het zicht, langs de afgelegen rivieroever van de Evros gebeurt het: migranten die voet op Griekse bodem hebben gezet, worden weer in een bootje geladen en teruggevaren naar Turkije. Pushbacks. De grensrivier tussen Turkije en Griekenland is het middelpunt van een goed georganiseerd, illegaal gesleep met migranten.
Correspondent Lucas Waagmeester ging zelf kijken in het grensgebied. Bekijk zijn reportage:
Langs de migrantenroutes in Turkije, Griekenland en de Balkan, is het een veel gehoord verhaal. Maar aantonen dat de pushbacks op grote schaal gebeuren, is lastig. Lokale autoriteiten weten heel goed dat dit een illegale praktijk is. "Maar het is een van de belangrijkste methodes geworden om de migrantenstroom te beteugelen," zegt advocaat Dimitris Koros, die maandenlang onderzoek deed langs de Evros.
De laatste twee maanden stijgt het aantal migranten dat in het noorden van Griekenland de oversteek maakt vanuit Turkije in hoog tempo. Van enkele honderden in april vorig jaar naar tegen de drieduizend afgelopen maand. Inmiddels steken meer migranten over bij Evros dan bij de Griekse eilanden Lesbos, Samos en Chios.
Geslagen met knuppels
Matin en Kaveh zitten in het vluchtelingenkamp Diavata, het grootste bij de Griekse stad Thessaloniki. Wie er nieuw binnenkomt, slaapt in een koepeltentje achter het doel op het voetbalveld. Onder deze mensen verhalen vinden over pushbacks, is niet heel ingewikkeld. De Iraniër Kaveh overkwam het twee keer, de Afghaan Matin zelfs vier keer.
"We hadden na onze oversteek al vier, vijf uur gelopen. Toen werden we betrapt door de Griekse politie. Ze riepen meer auto's op die ons naar een soort gevangenis reden", vertelt Matin. "De volgende dag werden we op een motorboot gezet, terug naar Turkije." En zo ging het dus keer op keer. "Ik was in totaal drie maanden in Turkije, daar kwamen steeds mensen terug met dit verhaal."
Zijn vriend Kaveh durft zijn gezicht niet te tonen in de media. Ondanks de relatief goede opvang in Diavata is hij nog altijd bang voor de Griekse politie. "Omdat ik mijn dochtertje bij me had, lieten ze mij met rust. Maar mijn vrienden zijn geslagen met knuppels. Het was gewelddadig". vertelt hij over de nacht waarin hij samen met zijn gezin werd teruggezet naar Turkije.
Veel details in de verhalen komen overeen, vertelt ook Dimitris Koros, die tientallen van dit soort getuigenissen optekende. Hij publiceerde er een rapport over, in opdracht van de Griekse Raad voor de Vluchtelingen, de grootste vluchtelingen-NGO in Griekenland.
"We hebben verklaringen waarin politiemensen worden beschreven, maar ook militairen. Of in ieder geval mensen in camouflagepakken. Het vervoer gebeurt altijd in een ander busje dan waarin ze zijn opgepakt. Het lijkt allemaal goed georganiseerd te gebeuren", vertelt Koros.
Maar officieel is het zeker niet. Het is een duistere, illegale praktijk, zegt de advocaat. "Het is nog legaler om mensen achttien maanden onder slechte omstandigheden op te sluiten dan om ze terug te zetten. Dit is echt een basisprincipe in het internationaal recht."
De regering weet absoluut dat dit gebeurt, zo blind is niemand.
Koros heeft geen idee of de pushbacks centraal worden aangestuurd vanuit de regering in Athene, of gebeuren op eigen initiatief van de autoriteiten aan de grens. "Maar ze weten absoluut dat dit gebeurt, zo blind is niemand", zegt hij. "Het is een middel om de toenemende stroom te beheersen en om een waarschuwing af te geven aan migranten: je kunt wel komen, maar we maken het je lastig."
Volgens internationale vluchtelingenverdragen, die Griekenland heeft ondertekend, hebben migranten rechten zodra ze voet op de bodem van een land hebben gezet. Bijvoorbeeld het recht om daar asiel aan te vragen. Dat kan natuurlijk geweigerd worden, maar tot de procedure doorlopen is, mogen ze het land niet worden uitgezet.
Rond Thessaloniki is dat op dit moment een sterk wisselend beeld. Omdat de toestroom zo groot is, slagen veel migranten er niet eens in om een asielprocedure te starten. De Griekse bureaucratie kan het niet aan. Wie wel asiel aanvraagt, moet soms jaren wachten op het oordeel. In die fase zitten Matin en Kaveh nu.
Thessaloniki is ver weg van de grens, en dat vinden de jongens wel een lekker gevoel. "Daar is het de dagelijkse praktijk om mensen te deporteren," zegt Matin. "Het is overduidelijk dat ze dit constant doen. Mensen hebben allemaal hetzelfde verhaal; de politie pakt je en stuurt je terug naar Turkije."
De Griekse regering weigerde, ook na aandringen, te reageren op het rapport van de Griekse Raad voor de Vluchtelingen of op eerdere rapporten over pushbacks.
Bekijk ook deze eerdere reportage over migranten die sterven in de Evros.
