De anti-partij waar jong Italië zijn hoop op vestigt, is nu de grootste
Het begon elf jaar geleden met Vaffanculo Day (beleefd vertaald 'rot-op-dag'). Nu is de Vijfsterrenbeweging veruit de grootste partij van Italië geworden. Eindelijk krijgen de burgers de macht, zegt de 31-jarige partijleider Luigi Di Maio in zijn overwinningsspeech.
De 'gewone Italiaan' die regeert via internet, dat hebben de leiders van Movimento 5 Stelle (M5S) voor ogen. "Wij zijn er voor de normale mensen en niet voor de zakkenvullers in Rome, dat is de grote belofte", zegt Arthur Weststeijn. Hij is universitair docent Italiaanse, politieke geschiedenis en schreef samen met Pepijn Corduwener Proeftuin Italië.
"Veel Italianen tussen de 20 en 40 jaar oud stemmen op deze partij", zegt Weststeijn. Een heel brede groep, zowel hoog- als laagopgeleid. Allemaal Italianen die diep teleurgesteld zijn in de traditionele partijen. Vooral in het armere zuiden domineerde M5S (geel op de onderstaande kaart) de gang naar de stembussen.
Met ruim een derde van alle stemmen heeft de partij volgens Weststeijn "de sleutel in handen" voor een nieuw kabinet. Maar een regering vormen zonder andere partijen, is onmogelijk. En dus moet de anti-systeempartij toenadering zoeken. "Di Maio zei gelijk dat ze openstaan voor samenwerking met alle partijen - voor het eerst."
Komiek
Een zin die mede-oprichter Beppe Grillo nooit over zijn lippen heeft gekregen. De tv-komiek is nog altijd een boegbeeld van de beweging, ondanks dat hij in januari bekendmaakte zich terug te trekken. "Misschien was hij bang dat het niet zou lukken", zegt Weststeijn in het NPO Radio 1-programma Nieuws en Co. "Maar nu M5S toch zo groot is, zou het me niets verbazen als hij op de achtergrond aan de touwtjes blijft trekken."
De excentrieke Grillo heeft de partij vormgegeven, terwijl hij nooit verkiesbaar is geweest. Critici vrezen dat zo'n persoon achter de schermen veel invloed heeft.
Beppe Grillo sprak eerder met een camerateam van de VPRO over zijn beweging en over populisme:
Een ander punt van veelgehoorde kritiek: is de Vijfsterrenbeweging wel klaar om het land te besturen? Twee jaar geleden boekte de partij tijdens de gemeenteraadsverkiezingen namelijk ook een grote zege. Partijlid Virginia Raggi werd burgemeester van Rome en later beschuldigd van machtsmisbruik. "Toen bleek dat M5S niet goed voorbereid was en dat leidde tot veel problemen", zegt Weststeijn.
Dat hoort ook correspondent Mustafa Marghadi om zich heen. Bijvoorbeeld over burgemeester Raggi. "Zij heeft het hart misschien op de juiste plaats en de juiste ideeën, maar ze krijgt weinig voor elkaar. Raggi weet niet goed hoe de politiek werkt, zegt men hier."
Liever een politiek onervaren persoon als bestuurder dan een traditioneel politicus, zo denken de M5S-stemmers erover. Di Maio presenteerde eind vorig week al zijn beoogde ministersploeg. Een helder signaal dat de partij er naar eigen zeggen wél klaar voor is.
Online inspraak
Het paradepaardje van Movimento 5 Stelle is directe inspraak via het internet. Er zijn weinig vaste politieke standpunten en leden kunnen zich via een online platform inschrijven om de koers te bepalen. Bijvoorbeeld door te stemmen over welke wetten worden voorgelegd aan het parlement en wat er precies in komt te staan.
Er zijn naar schatting zo'n 120.000 mensen ingeschreven bij het platform. "Dat zijn vooralsnog weinig mensen die bepalen wat er wel of niet gebeurt", zegt Marghadi. Critici vragen zich ook af wie uiteindelijk beslist welke wetten online worden besproken en welke juist niet. De onduidelijkheid over de precieze rol van activist Grillo werkt daarbij niet in het voordeel van de beweging.
Op de M5S-stemmers maakt die kritiek weinig indruk. Zij zijn vooral blij dat de 'oude politiek' de verkiezingen heeft verloren.
