Verkiezingen Italië monden uit in politieke patstelling
Met iets meer dan driekwart van de stemmen geteld tekent zich na de parlementsverkiezingen van gisteren in Italië geen voor de hand liggende coalitie af. De populistische Vijfsterrenbeweging lijkt zo'n 31 procent van de stemmen te krijgen en is daarmee de grootste partij geworden.
De centrumrechtse alliantie waar oud-premier Berlusconi bij hoort heeft de meeste zetels veroverd, niet dankzij Berlusconi's Forza Italia, maar vooral dankzij anti-immigratiepartij Lega. Die krijgt ongeveer 18 procent, Forza Italia haalt vermoedelijk nog geen 14 procent. Er zitten ook nog twee kleinere rechtse partijen in de alliantie. Tot nog toe was Forza Italia altijd de grootste partij in het samenwerkingsverband.
De Lega van Matteo Salvini heeft onder de leuze 'Italianen eerst' een uitgesproken anti-immigratiecampagne gevoerd. Salvini zegt dat met deze voorlopige uitslag de centrumrechtse alliantie "het recht en de plicht" heeft om te gaan regeren.
Bij de vorige verkiezingen in 2013 haalde zijn partij maar vier procent van de stemmen. Lega is bereid om met alle partijen te praten, zegt Salvini, maar wil geen deel uitmaken van een brede coalitie (die hij omschreef als 'minestrone'). Ook de leider van de Vijfsterrenbeweging, de 31-jarige Luigi di Maio, claimt dat zijn partij aan zet is bij het vormen van een regering.
Terug naar de oppositie
De regerende sociaaldemocratische partij heeft zoals verwacht flink verloren en heeft zich al neergelegd bij een terugkeer naar de oppositiebanken. "De uitslag is een afwijzing van het beleid van de afgelopen jaren", zegt correspondent Mustafa Marghadi. "Ze moeten de verantwoordelijkheid nemen voor deze nederlaag."
De kiezers lijken de sociaaldemocraten de rekening te presenteren voor de aanhoudende werkloosheid (rond de 11 procent) en de problemen rond de honderdduizenden immigranten in het land.
Het debat in Italië gaat vooral over de vraag: hoe nu verder? "Het centrum is echt weggevaagd", zegt Marghadi. "Er is een populistische golf over Italië gespoeld." Maar een werkbare meerderheid in het parlement heeft dat niet opgeleverd en het zal nog een puzzel worden voor president Matarella om er samen met de partijen uit te komen.
Ondanks het verlies van de Democratische Partij is er geen meerderheid op rechts. Van tevoren werd wel gespeculeerd over de mogelijkheid van een Grote Coalitie van centrumlinks en centrumrechts, zoals die net in Duitsland is gevormd. Maar bij deze uitslag lijkt dat voor Italië niet haalbaar.
Geen referendum over de euro
Op basis van het verkiezingsresultaat zoals dat zich nu aftekent, zou een samenwerking tussen de Vijfsterrenbeweging en Lega logisch zijn. Maar die ligt niet voor de hand, zegt Marghadi. "De Vijfsterrenbeweging is niet echt links of rechts. Ze zijn gericht op het omgooien van het bestaande systeem. Er zitten linkse mensen in met progressieve ideeën over bijvoorbeeld het milieu, maar ze hebben ook rechtse kandidaten. Veel linkse stemmers zouden ervan walgen als ze in zee zouden gaan met Lega."
Ook in Brussel wordt met grote zorg gekeken naar de mogelijkheid van een coalitie tussen de Vijfsterrenbeweging en Lega. Zo'n coalitie, als die er al komt, zou kritisch staan tegenover de Europese Unie en de euro en vermoedelijk proberen te morrelen aan de Europese begrotingsregels.
Legaleider Salvini benadrukte dat de euro een fout is, en niet goed voor Italië. Maar hij heeft uitgesloten dat er een referendum komt over een Italiaans vertrek uit de euro.
