'Staalplan Trump is economisch waarschijnlijk geen succes'

In een poging Amerikaanse bedrijven en banen te helpen, kondigde president Trump gisteravond flinke importheffingen op staal en aluminium aan. Gaat dit de Amerikaanse economie echt helpen? En krijgen we nu een grote handelsoorlog?

Het plan

Eerst het doel van Trumps voornemen. Dat is dat bedrijven buiten Amerika hun staal en aluminium minder makkelijk in de VS kwijt kunnen. Het wordt daardoor voor Amerikaanse bedrijven die de metalen nodig hebben om bijvoorbeeld auto's te maken, namelijk duurder om ze te importeren.

En niet zo'n beetje ook: voor staal moet 25 procent betaald worden, voor aluminium 10 procent. De Amerikaanse president hoopt dat binnenlandse bedrijven daardoor afzien van buitenlands staal en dat dan liever bij bedrijven van eigen bodem halen, die relatief goedkoop zullen zijn.

Het plan komt niet helemaal uit de lucht vallen. Trump geeft al langer met name China de schuld van de problemen in de Amerikaanse staalindustrie. Goedkoop Chinees staal zou de markt voor binnenlandse producenten verzieken en banen laten verdwijnen.

Opvallend is dat het niet China is dat hij met zijn plan het hardst raakt. "Het land staat zelfs niet eens in de top tien van landen waar de VS het meeste staal vandaan haalt", zegt econoom Ben May van Oxford Economics.

Meer banen?

Of Trump zijn doel ook zal bereiken, valt te betwijfelen. Zo lijkt het er voorlopig niet op dat Amerikaanse bedrijven zoals autofabrikanten hun metalen nu inderdaad meer uit eigen land halen.

ING-econoom Raoul Leering: "De winst voor Trump is beperkter dan hij denkt. Importeren blijftnog wel even nodig. Want Amerikaanse metaalfabrieken kunnen zelf nog niet voldoende produceren om de vraag aan te kunnen."

Het land moet dus voorlopig staal importeren tegen hogere tarieven. Dat zal Amerikaanse bedrijven in eerste instantie dus geld kosten, en het is dan maar zeer de vraag of dat banen oplevert.

Het effect

Tegelijkertijd zet Trumps voornemen wel veel kwaad bloed in het buitenland. Buitenlandse fabrikanten zijn er niet blij mee dat ze zo aan de kant gezet worden. Daardoor stijgt de kans op tegenmaatregelen, die uiteindelijk een grote handelsoorlog kunnen ontketenen.

De drie grootste verliezers zijn Canada, Mexico en Brazilië. Voor deze landen zijn de nabijgelegen Verenigde Staten de grootste afzetmarkt. Zij kunnen hun producten bovendien minder makkelijk ergens anders kwijt.

Nederlandse bedrijven laten wel weten dat ze geraakt zullen worden als de plannen doorgaan. Naast Europa is de VS de belangrijkste exportmarkt voor de Nederlandse staal- en aluminiumindustrie.

"Dit is een ordinaire protectionistische maatregel, die ik ten zeerste afkeur," zegt Ineke Dezentjé Hamming van ondernemersorganisatie FME. "We hebben het hier over een heffing op staal voor bijvoorbeeld groenteblikken, een maatregel zogenaamd om de nationale veiligheid in de VS te garanderen. Dat is absurd."

Toch zal de maatregel op de gehele economie van landen niet veel impact hebben, verwacht Leering. "De export van staal en aluminium is voor alle exporterende landen maar een klein deel van de totale uitvoer."

Is het nu oorlog?

Landen die het niet eens zijn met Trumps plannen kunnen naar de Wereldhandelsorganisatie stappen (WTO). Die organisatie kan handelsgeschillen oplossen.

Maar die procedures duren lang, waardoor landen mogelijk besluiten om zelf terug te slaan met verhoogde tarieven voor metalen, of andere producten die Amerika graag uitvoert.

"Dit gaat een reactie uitlokken", vreest Leering. "Dan krijgen we een handelsoorlog met grote schade."

Bovendien kan het plan van Trump een copy cat-effect krijgen. "Zelfs als het economisch geen succes blijkt te zijn, en dat is waarschijnlijk," denkt May van Oxford Economics. "Als het populair blijkt te zijn onder kiezers zou het andere regeringen met populistische neigingen kunnen motiveren om mee te liften en vergelijkbare plannen aan te kondigen."

Het tegenovergestelde is ook mogelijk, geeft May toe. Als het plan toch niet zoveel geld en banen oplevert als Trump zegt, kan het vergelijkbare stappen door andere landen juist in de kiem smoren.

Volgende week

Het voornemen van Trump is nog niet officieel. Volgende week moet hij zijn handtekening plaatsen.

Nederlandse industriële belangenorganisaties roepen de regering op om in te grijpen en te voorkomen dat Trump zijn handtekening zet. De EU zal namens de verschillende lidstaten met de VS in gesprek gaan.

Volgens persbureau Reuters dreigt de Europese Commissie met heffingen op typische Amerikaanse producten - zoals bourbon, spijkerbroeken en motoren van Harley-Davidson - als Trump zijn plannen doorzet.