Dieuwke van Ooij & Irene de Kruif
Dieuwke van Ooij & Irene de Kruif
Woon je in het aardbevingsgebied in Groningen, dan is de kans groot dat je huis de komende jaren moet worden afgebroken, of in elk geval ingrijpend moet worden versterkt. Dat is de voorlopige conclusie van de 3000 inspecties die de Nationaal Coördinator Groningen Hans Alders de afgelopen jaren bij in totaal 22.000 woningen heeft uitgevoerd.
De verwachte kosten: minstens 8 miljard euro. Daarmee wordt het een van de grootste nationale operaties sinds de Deltawerken.
In januari presenteerde minister Eric Wiebes een nieuw schadeprotocol waarmee de schade aan huizen in Groningen in de toekomst sneller moet worden betaald. Nieuw is dat de staat geld voorschiet en een deel van de kosten weer verhaalt op de NAM. Een doorbraak voor de Groningers, die de afgelopen jaren pas na lang aandringen bij de NAM schades aan hun huizen kregen vergoed.
Maar deze nieuwe schaderegeling is slechts een klein deel van het probleem in Groningen. Het grootscheepse versterkings- en herbouwprogramma van een deel van de provincie is vele malen omvangrijker en duurder.
Sinds een aantal jaar staat de veiligheid van de Groningers voorop, en als de rekenmodellen aantonen dat een huis niet bestand zal zijn tegen een aardbeving van vijf op de schaal van Richter, verzet zelfs de NAM zich niet meer tegen versterking of nieuwbouw.
Het probleem is alleen dat de 200 medewerkers van de Nationaal Coördinator Groningen nu voor ieder huis moet onderhandelen met de NAM, omdat die uiteindelijk de rekening zal moeten betalen. Dit proces duurt lang en daarom verkeren tienduizenden Groningers al jaren in onzekerheid.
'Een nogal ondoorgrondelijk bolwerk'
Het dorp Overschild is een van de eerste gemeentes waar is vastgesteld dat ruim de helft van de huizen moet worden herbouwd. Een werkgroep van bewoners heeft intussen het heft in eigen hand genomen: de leden wilden niet meer wachten op steun van de NCG.
''We weten sinds twee jaar dat de helft van onze huizen moet worden afgebroken en de andere helft ingrijpend versterkt", zegt bewoner Gert de Vries. "Omdat we na de rapporten van Hans Alders niks meer hoorden, hebben we zelf samen met de gemeente een witboek gemaakt waarin we onze eisen en wensen hebben vastgelegd.'' De bewoners van Overschild noemen het instituut Nationaal Coördinator Groningen een "nogal ondoorgrondelijk bolwerk''.
Ik heb niet de bevoegdheid om te zeggen wat de NAM moet doen.
Coördinator Alders begrijpt dat bewoners ongeduldig zijn, maar noemt de situatie ''erg complex''. 'In de praktijk is het erg moeilijk om een vuist te maken. Wat te doen als één bewoner in een rijtje van tien niet wil mee werken? Dan kunnen we helemaal niks.''
Een ander probleem is volgens Alders dat hij over ieder huis afzonderlijk moet onderhandelen met de NAM: ''Ik breng voor ze in beeld wat hun aansprakelijkheid is, maar ik heb niet de bevoegdheid om te zeggen wat ze moeten doen.''
Daarom zou Hans Alders het wenselijk vinden dat de overheid niet alleen de schades gaat voorschieten maar ook het versterken en herbouwen van dorpen voor zijn rekening gaat nemen.
Niet voldoende toegerust
Ook in de Tweede Kamer zijn de zorgen over de mega-operatie in Groningen groot. Een ruime Kamermeerderheid vindt dat de huidige coördinator niet voldoende toegerust is op de operatie.
Kamerlid Carla Dik-Faber (ChristenUnie) houdt zich al jaren met het dossier bezig. Ze vindt dat de NCG zijn verwachtingen niet waarmaakt. ''Hij is met handen en voeten geboden aan de NAM. Dat zal moeten veranderen. Hij moet er zijn voor de bewoners.'' Kamerlid Liesbeth van Tongeren (GroenLinks): "De problematiek is gruwelijk onderschat. De aanpak van de coördinator werkt niet.''
Dat het acht miljard euro zal gaan kosten, kan me niet schelen. Het moet gewoon gebeuren.
Jan Kamminga is als oud-commissaris van de Koningin in Gelderland vanaf het begin bij de Groningse problematiek betrokken. Hij zit tegenwoordig in de maatschappelijke stuurgroep die de Nationaal Coördinator Groningen ondersteunt.
Volgens Kamminga is de versterkingsoperatie in zijn huidige vorm veel te ingewikkeld. "Zelfs de normen waaraan huizen moeten voldoen, staan nog ter discussie. Maar wat moet je? Er is geen weg terug. Dat het acht miljard euro zal gaan kosten, kan me niet schelen. Het moet gewoon gebeuren.''
Ook minister Wiebes zegt toe dat hij kritisch wil kijken of de overheid de versterkingsoperatie moet gaan voorschieten. Hij wil dat met alle partijen bespreken. "Het doel is om in de lente tot een akkoord te komen", zegt Wiebes. "Dan is ook duidelijk of de versterkingsopgave meer publiek ingericht wordt en welke de rol regionale overheden, de NCG en de rijksoverheid hierin hebben."
