Ook in Nederland (zachte) dwang om daklozen uit de kou te houden

• Mitchell van de Klundert

  redacteur Online

In het Belgische Etterbeek worden daklozen met behulp van een politieverordening gedwongen van straat gehaald. Daklozen die met de nu heersende temperaturen buiten blijven kunnen onderkoeld raken, zegt de burgemeester. De politie pakte het afgelopen weekend al tien daklozen op om ze naar een verwarmde ruimte te brengen.

De kou is hier nagenoeg hetzelfde, maar behalve in Eindhoven gebeurt het in ons land niet. Nog niet, tenminste.

In Nederland zijn de gemeentes verantwoordelijk voor het inrichten van de maatschappelijke daklozenopvang. Er is geen algemene richtlijn over mensen die onvrijwillig in de nachtopvang kunnen worden opgenomen, laat een woordvoerder van het Ministerie voor Volksgezondheid weten. "Professionals in de hulpverlening hebben er ervaring mee om mensen te motiveren om naar de nachtopvang te gaan als buiten slapen een gevaar voor de gezondheid oplevert."

Eindhoven: iedereen

In Eindhoven is het wel verplicht: daar moet iedereen die op straat leeft naar een opvang. Op 21 februari is in deze stad de zogeheten winternoodregeling van start gegaan. Die gaat in als er twee nachten op rij een temperatuur van -5 graden wordt gemeten.

Op het moment waarop de regeling inging, is een overzicht gemaakt van de bekende buitenslaapplekken om personen snel te kunnen lokaliseren, zegt een woordvoerder van de gemeente. "Er worden actief mensen van de straat gehaald. Waar nodig ook met behulp van politie en voor het antwoord op de vraag of hierbij dwang wordt toegepast, verwijzen we je naar de politie."

Verder wordt er in Nederland vooral extra op daklozen gelet, zo blijkt uit een rondgang door de NOS langs verschillende gemeenten. Opnemen met dwang is eventueel wel een mogelijkheid.

Utrecht: probeert te overtuigen

In Utrecht is gedwongen opname niet nodig geweest, zegt Marie-José Spithoven van Stichting De Tussenvoorziening die de opvang van daklozen regelt in Utrecht. "Stadsteams lopen extra rondes langs plekken waar daklozen zich ophouden. Ze proberen de mensen te overtuigen toch naar binnen te gaan."

Op alle plaatsen waar daklozen weleens onderdak krijgen hangen posters om ze te attenderen op de winterregeling; dat betekent een gratis slaapplek. "Als mensen echt niet willen, kunnen ze gedwongen worden. Dat is nu niet aan de orde en gebeurt echt alleen in uitzonderlijke gevallen in overleg met de crisisdienst." Een dreigende bevriezing, noemt Spithoven een voorbeeld van zo'n uitzonderlijk geval.

Arnhem: er moet meer aan de hand zijn

In Arnhem is gedwongen opname ook niet aan de orde, zegt een woordvoerder van de gemeente. "Dwingen kan niet, dat doe je niet, want dan moet er wel meer aan de hand zijn".

Er zijn vanwege winter al extra bedden bijgeplaatst in de opvangplekken. Zodra de gevoelstemperatuur bij de -10 komt gaat een volgende fase in, dan gaan gaat de gemeente in kaart brengen waar mensen slapen. Die worden geprobeerd naar binnen te krijgen.

Er is dit weekend één buitenslaper aangetroffen in Arnhem. Die liet zich overhalen om binnen te slapen.

Rotterdam: vrijwillig

Ook in Rotterdam wordt extra op daklozen gelet, eventuele opname is vrijwillig, zegt de politie in een twitterbericht:

Amsterdam: noodverordening

In de winter van 2010 stelde Amsterdam met een noodverordening de opname van daklozen voor korte tijd verplicht. Die dwangmaatregel was bedoeld om een groep van tien mensen van straat te kunnen halen. De meeste daklozen gingen uit zichzelf naar de opvang.

Zo'n noodverordening is nu niet van kracht, zegt een woordvoerder van de gemeente. "Wel is er een team met twee mensen die de plekken afgaan waar dakloze mensen zich ophouden. Het team kan beslissen iemand verplicht op te nemen, maar dit komt nooit voor. De meeste mensen gaan vrijwillig naar de opvang, degene die overblijven mijden sowieso al zorg, die mensen worden verder in de gaten gehouden."