'Niet elke piraat deinst terug voor gewapende beveiligers'
Het was al jarenlang een vurige wens van rederijen en nu ziet ook een Kamermeerderheid het zitten: gewapende beveiligers op schepen die door piratengebied varen. En als het moet, mogen ze de trekker overhalen.
"Als ik chef was van zo'n vrachtschip, zou ik zeker gebruikmaken van bewapende particuliere beveiliging", zegt Peter Lehr. Hij is lector terrorismestudies aan de Schotse universiteit van St. Andrews en de auteur van het boek Violence at Sea: Piracy in the Age of Global Terrorism.
Zolang de beveiligers maar goed getraind zijn, heeft Lehr weinig bezwaren tegen het plan. In de meeste zeeën waar piraten actief zijn, schrikt een bewapend schip piraten volgens hem wel af. "Die blazen dan meestal snel de aftocht, op zoek naar een makkelijker doelwit."
Maar het zal niet tegen elke piratenbende werken, voegt hij eraan toe. "In de Golf van Guinee (de westkust van Centraal-Afrika, red.) zijn piraten niet bang voor een vuurgevecht." Als voorbeeld van die roekeloosheid verwijst hij naar een recente kaping van een olietanker. "Die piraten raakten verwikkeld in een vuurgevecht met de Nigeriaanse marine. Terwijl ze zich hadden verscholen op een schip vol brandstof."
Als een piraat niet terugdeinst, kan het snel uit de hand lopen.
Er dus altijd kans dat het gebruik van vuurwapens leidt tot verdere escalatie, benadrukt professor Christian Bueger van de Cardiff University. Hij is betrokken bij meerdere maritieme veiligheidsprojecten en heeft uitgebreid onderzoek gedaan naar piraterij. "Het inzetten van bewapende beveiligers kan een nuttig afschrikmiddel zijn, maar als een piraat niet terugdeinst kan het snel uit de hand lopen."
Het kustgebied voor Nigeria is volgens Lehr inmiddels gevaarlijker dan de voorheen zo beruchte Golf van Aden, boven Somalië. Van de zestien schepen die wereldwijd vorig jaar werden beschoten door piraten, gebeurde dat zeven keer in de Golf van Guinee. Bij tien kidnapincidenten werden 65 bemanningsleden gevangengenomen, blijkt uit het jaarverslag van het Internationaal Maritiem Bureau (IMB).
In het jaarverslag staat ook dat het aantal geregistreerde piratenaanvallen enorm is gedaald. In 2017 waren het 180 incidenten, tegenover bijvoorbeeld 445 in 2010. In dat jaar waren er alleen al in de wateren rondom Afrika 259 incidenten, toen vooral bij Somalië.
De forse daling daar heeft te maken met de sterk opgevoerde beveiliging en extra escortes van vrachtschepen in gevaarlijke wateren. Bijvoorbeeld door het leger en de marine, maar ook door de inzet van beveiligingsfirma's. "In de Golf van Aden en de westelijke Indische Oceaan werk het als een trein", zegt Lehr over het gebruik van security met vuurwapens.
'Geen Rambo's'
Die bewakers hebben vaak een marine- of militaire achtergrond. Ze zijn beslist geen Rambo's, verzekert de Koninklijke Vereniging van Nederlandse Reders (KVNR). "Het zijn gecertificeerde beveiligers die weten wat ze moeten doen", zegt directeur Guido Hollaar in het NOS Radio 1 Journaal.
Ook Lehr zegt dat het niet "zomaar mensen met geweren zijn", maar specialisten met een gedegen training en achtergrond. De branche van privébeveiligers op zee is volgens hem de laatste jaren een stuk professioneler geworden. Het is immers big business en de concurrentie is groot.
360-graden-camera
Eerst dreigen, dan een waarschuwingsschot, dan het vaartuig proberen uit te schakelen en als allerlaatste optie: schieten op de piraten. Dat is de procedure die de bewakers hanteren. Voordat ze overgaan tot actie, moeten ze wel hun bodycam en de 360-graden-camera's aan boord van het schip aanzetten. Dat is een voorwaarde om achteraf te kunnen toetsen of er proportioneel is gehandeld.
Mocht er een fout gemaakt zijn, dan lopen volgens Hollaar de rederij, de kapitein en de leider van het beveiligingsteam kans op strafrechtelijke vervolging. Lehr vindt het goed dat de acties van de beveiligers worden getoetst. Maar hij vraagt zich af of het in de praktijk wel goed zal werken.
Voor het zover is, zal eerst de Eerste Kamer nog akkoord moeten gaan met het voorstel.
