Het aantal Syrische ondernemers in Nederland is het afgelopen jaar met ruim 30 procent gestegen. Dat blijkt uit cijfers van de Kamer van Koophandel. Toch had dit aantal veel hoger kunnen zijn, zeggen experts uit het werkveld. In veel gevallen worden statushouders die willen ondernemen door de gemeente ontmoedigd in het starten van hun eigen bedrijf.
Hierdoor belanden veel Syriërs onnodig vaak in de bijstand, ondanks dat ze graag hun eigen geld willen verdienen en willen bijdragen aan de groeiende Nederlandse economie.
Zo ook Majd Doghmosh (30), een Syrische kaasmaker die sinds 2014 samen met zijn vrouw Hanadi en twee dochters in Zaandam woont. "Ik maak Shamdam-kaas, Sham is de Syrische naam van Damascus en dam omdat alle kaasmerken in Nederland eindigen op dam."
Doghmosh was als kaasmaker niet alleen bekend in Damauscus. Hij heeft vijftigduizend volgers op Facebook en stuurde zijn kaas de hele wereld over. In Nederland viel hij daarom op bij de Bond van Boerderij-Zuivelbereiders (BBZ), de belangenbehartigingsorganisatie voor de boerderijzuivelbereider in Nederland.
"Ik heb hem gewoon in contact gebracht met kaasmakers hier in de omgeving. Hij heeft daar ook een tijdje kaas gemaakt. En dan komt het op gang", zegt Irene van de Voort van de bond. "Maar de gemeente gaat je echt niet helpen met zoiets."
"Mijn contact Irene begrijpt alles wat ik doe. Als ik naar de gemeente ga, begrijpen ze niets van kaas maken en mijn ondernemerschap", zegt Doghmosh, die zijn bedrijf graag wil uitbouwen zodat hij ook kaas naar het buitenland kan sturen.
Maher Mansour (39) is sinds 2013 in Nederland. In Syrië was hij een zeer bekende celebritykapper. Hij heeft inmiddels een zaak in Utrecht en in Rotterdam. "Ik ben begonnen met twee stoelen van Marktplaats. En ik heb alles zelf gedaan."
Zijn coach is Fatima El Kaddouri. "Maher kreeg van de gemeente het advies zich vooral bezig te houden met zijn inburgering en die tijd in de bijstand te blijven zitten." Maar daar zag Mansour niets in. "Als ik drie jaar ga studeren en ga wachten, dan ben ik daarna geen kapper meer."
Het huren van een ruimte was voor de kapper onmogelijk vanwege zijn tijdelijke verblijfsvergunning. "Maar daar heeft Fatima me gelukkig bij geholpen."
Zaher Farhat (33) en Arabi Al Sheikh (24) leerden elkaar in 2013 kennen op de centrale ontvangstlocatie in Ter Apel. Farhat is nu de man van het vlees en Al Sheikh de man van de pizza's. Hun restaurant Royal Food Hilversum opende vorig jaar februari de deuren in hartje Hilversum. De vrouw van Farhat werkt parttime in het restaurant.
Maar makkelijk was het niet. Toen ze aanklopten bij de bank voor een lening, leek alles in eerste instantie nog rooskleurig. "Het ging heel goed, maar toen hebben wij die verblijfsvergunning laten zien en toen zeiden ze 'nee' want onze vergunning is nog niet voor onbepaalde tijd geldig. Dat vonden ze moeilijk", zegt Farhat.
Ook Farhat en Al Sheikh konden hun plannen alleen uitvoeren na de hulp van een coach uit het veld. Theo Huizing was die coach. "Ik kwam met ze in contact via vluchtelingenwerk bij een kantoor in Dokkum. Die zaten met deze mannen omhoog. Zaher, die nadrukkelijk ondernemer wilde worden, had helemaal geen zin in allerlei sollicitatieplichten. Hij wilde gewoon een eigen bedrijf starten."
Gemeenten zien over het hoofd dat met iets meer tijdsinvestering de vluchteling als succesvol ondernemer veel meer voor zichzelf en voor Nederland kan betekenen.
Niet alleen gemeenten en banken hebben moeite met de begeleiding van vluchtelingen naar ondernemersland. Ook de statushouders zelf missen een belangrijk netwerk waardoor ze slecht op de hoogte zijn van de mogelijkheden en van de wet- en regelgeving.
Tesseltje de Lange, migratie-expert van de Universiteit van Amsterdam, deed onderzoek naar de arbeidsmarktintegratie van vluchtelingen tussen aankomst in het azc en plaatsing in de gemeente. "Een statushouder kan niet kiezen waar hij gaat wonen. Dus komt hij wel of niet terecht in een gemeente die ondernemerschap ondersteunt?"
Vaak krijgt een vluchteling van de gemeente het advies zo snel mogelijk te zoeken naar een baan. "Omdat dat de gangbare adviezen zijn die gegeven worden aan mensen in de bijstand. Alleen vluchtelingen stromen in en hebben misschien al een heel succesvol leven achter de rug", zegt De Lange.
"Ze zien over het hoofd dat met iets meer tijdsinvestering de vluchteling als succesvol ondernemer veel meer voor zichzelf en voor Nederland kan betekenen."
Dat vindt ook coach Huizing. "We hebben een ongelooflijk paternalistische samenleving die het goed voor heeft met de mensen en vertelt wat ze moeten doen: solliciteren en cv's maken. Maar als daar nu de aanmoediging voor een eigen bedrijf aan wordt meegegeven, denk ik dat een overweldigend percentage 'ja' zegt. Investeer daar in, dan gaan mensen versneld uit die bijstand."
Dat de route naar een eigen bedrijf voor vluchtelingen niet zonder obstakels is, erkent ook Vluchtelingenwerk Nederland. De organisatie laat op dit ment een onderzoek uitvoeren dat het probleem in kaart moet brengen. "En dat terwijl zelfstandig ondernemerschap de sleutel kan zijn tot succesvolle integratie. Menig vluchteling was ondernemer in het land van herkomst en zou dat willen voortzetten in Nederland. Anderen zien ondernemerschap als een uitweg uit werkloosheid."
"Maar de enorme bureaucreatie waar ze hier tegenaan lopen, het ontbreken van een netwerk en moeite met het verkrijgen van financiering vormen flinke hobbels die maken dat talentvolle ondernemers soms niet als zodanig erkend worden. We weten ook dat gemeenten geen eenduidige aanpak hanteren en dat de weg naar zelfstandig ondernemerschap niet echt wordt gestimuleerd."
