Wat gaat er de grens over tussen Venezuela en de ABC-eilanden?

• Rutger Mazel

  redacteur Buitenland

Tussen Venezuela en de eilanden Aruba, Bonaire en Curaçao liggen maar enkele tientallen kilometers zee. Er is levendige handel en smokkel tussen de eilanden en Venezuela. Tot afgelopen week, toen de Venezolaanse president Maduro een blokkade instelde. Hij vindt dat de eilanden te weinig doen om de smokkel tegen te gaan. Vandaag maakte Venezuela bekend dat de grens met de Benedenwindse Eilanden nog zeker drie dagen dicht blijft.

Vijf dingen die goed zijn om te weten over de relatie tussen Venezuela en de eilanden.

Wat wordt er gesmokkeld in het gebied?

President Maduro somde vorige week zelf een aantal voorbeelden op: koper, goud, diamanten en levensmiddelen. "Het is een maffia die een elektriciteitsoorlog tegen ons voert", aldus Maduro. Koper wordt in Venezuela uit de elektriciteitsleidingen gehaald, naar Aruba gesmokkeld en doorverkocht.

Volgens correspondent Marc Bessems is verder vooral de smokkel van levensmiddelen een heikel punt, want er zijn grote voedseltekorten in Venezuela. "Mensen hebben honger. Toen er nog geen tekorten waren, gingen er ook bananenbootjes met fruit en groenten naar de eilanden. Maar toen noemde niemand dat smokkel."

Hoe belangrijk is de smokkel voor de economieën van Venezuela en Aruba, Bonaire en Curaçao?

Smokkel en zwarthandel zijn lucratieve, illegale economische activiteiten. Neem de smokkel van benzine. Nergens ter wereld is benzine zo goedkoop als in oliestaat Venezuela, met dank aan de subsidies van de regering. Als je die brandstof de grens over smokkelt, maak je dus aanzienlijke winst. Ook voedsel en levensmiddelen worden veel verhandeld en met winst doorverkocht op de zwarte markt.

Voor de formele economie van de eilanden is de impact van de smokkel beperkt, behalve voor de prijs van versproducten. Correspondent Dick Drayer op Curaçao zegt dat die duur zijn in tijden van schaarste. De smokkel van goedkope groenten en fruit uit Venezuela zorgt voor een beter aanbod en een lagere prijs.

Verder bieden de eilanden vooral mogelijkheid voor illegale arbeid. Venezolanen verdienen daar harde dollars mee. Volgens Drayer komen er dagelijks bootjes aan met arbeiders op zoek naar werk.

Hoe staat de economie van Venezuela er voor onder president Maduro?

Rampzalig. De economie van Venezuela is een puinhoop. Er is een grote schuldenlast, de economie krimpt en de prijzen stijgen. "Venezuela is vrijwel helemaal afhankelijk van de export van olie. Het is de enige manier voor het land om aan dollars te komen. Maar door wanbeleid is de productie gedaald en bovendien was de olieprijs wereldwijd zeer laag", zegt Marc Bessems.

Vanwege de slechte omstandigheden ontvluchten Venezolanen hun land. Is er sprake van een vluchtelingenstroom van Venezuela naar de ABC-eilanden?

Nee, zegt correspondent Drayer: "De meeste Venezolanen komen tijdelijk om geld te verdienen en dan gaan ze weer terug." Ongeveer 200 Venezolanen zitten in een asielprocedure. Maar de kans op asiel is klein, want bijvoorbeeld Curaçao heeft het Vluchtelingenverdrag van de Verenigde Naties niet getekend.

Op Aruba zei een politicus kort geleden dat er steeds meer Venezolanen komen. "Aruba kan niet veel meer mensen aan", zei hij.

Vanwege de belabberde economische omstandigheden trekken Venezolanen vooral naar andere buurlanden, naar bijvoorbeeld Colombia en Brazilië. De Brazilianen schatten het aantal vluchtelingen uit Venezuela voorlopig op circa 30.000.

Zit Nederland met deze kwestie in Zuid-Amerika in z'n maag?

Ja, vanwege de staatsrechtelijke relatie tussen Nederland en de eilanden. Het buitenlandbeleid is een koninkrijksaangelegenheid, legt Drayer uit. "Als de eilanden het probleem niet goed aanpakken, slaat dat terug op Den Haag." Daarmee wordt de regering in Den Haag mede verantwoordelijk gehouden voor de oplossing.

Aruba en Curaçao hebben een aparte status binnen het Koninkrijk der Nederlanden. Bonaire is sinds 2010 een bijzondere gemeente van Nederland.