'Dodental bij protesten in Iran loopt op'
Bij een betoging in de Iraanse stad Najafabad is volgens de Iraanse politie een agent doodgeschoten. Ook zijn er berichten, onder meer via de Saudi-Arabische nieuwszender Al Arabiya en sociale media, dat het aantal dodelijke burgerslachtoffers is opgelopen van twaalf naar zeventien.
De vijf burgers zouden zijn omgekomen in de stad Qahderijan, een voorstad van Isfahan. In de stad zouden betogers hebben geprobeerd het stadhuis binnen te dringen.
Ook in de hoofdstad Teheran en dorpen en steden rond Isfahan is gedemonstreerd. Op sociale media zijn ook betogingen in het oostelijk gelegen Birjand en in Kermanshah in het westen gemeld. Onduidelijk is hoe groot die demonstraties waren.
Een woordvoerder van de politie zei tegen de Iraanse staatstelevisie dat een demonstrant de agent met een jachtgeweer heeft doodgeschoten. Drie andere agenten zouden gewond zijn geraakt. Als het klopt, zou dat de eerste dode zijn aan de kant van de Iraanse veiligheidsdiensten.
Het dodental stond volgens de staatstelevisie tot gisteren op twaalf; onduidelijk is waar die doden zijn gevallen. Het gaat in alle gevallen om betogers.
Militaire bases
Op de Iraanse staatstelevisie, de spreekbuis van de regering, wordt gemeld dat demonstranten gisteravond hebben geprobeerd politiebureaus en militaire bases in te nemen. Waar dat is geprobeerd, is niet bekendgemaakt.
Via sociale media worden beelden verspreid waarop te zien is dat veiligheidsdiensten het vuur openen op demonstranten. Dat soort video's zijn, net als informatie die via de staatsmedia wordt verspreid, moeilijk te verifiëren.
Zeldzame betogingen
Sinds donderdag wordt op verschillende plaatsen in Iran gedemonstreerd. Aanvankelijk gebeurde dat tegen de stijgende prijzen van voedsel en brandstof, maar al gauw richtten veel demonstranten hun woede op het Iraanse regime. Dat soort demonstraties zijn zeldzaam in het land, waar voor het laatst in 2009 op grote schaal is gedemonstreerd tegen de regering.
Vooralsnog hebben geen groeperingen of personen zich opgeworpen als leiders van de demonstranten en lijken demonstranten ook verschillende doelen te hebben. Wat hen lijkt te binden is de woede tegen de regering van president Rohani en diens starre regels.
"Op straat zie je twee soorten mensen", zei correspondent Thomas Erdbrink in het NOS Radio 1 Journaal. "Je hebt de mensen die afwachtend zijn, van buschauffeurs tot advocaten, die zich op straat verzamelen om iets proberen te schreeuwen. Maar dat doen ze niet, omdat er veel veiligheidstroepen op straat zijn. Agenten met schilden en knuppels, geheim agenten op brommertjes."
En er is volgens Erdbrink een andere, kleinere groep van vastberaden, jongere demonstranten. "Zij komen uit het niets en schreeuwen slogans als 'dood aan de dictator' of 'dood aan de opperste leider; . Als de politie dat doorheeft, ontstaat er een kat-en-muisspel."
Volgens Erdbrink zien de leiders niet in hoe de Iraniërs zijn veranderd. "De Iraanse leiders hebben zich niet in de positie kunnen vinden om maar veranderingen toe te staan en mee te gaan met een veranderende samenleving. Daarom zie je nu dat mensen klagen over politiek, economie, vrijheid. De leiders kunnen wel zeggen dat ze het allemaal gaan veranderen. Maar dan komen ze terug bij hun eigen ideologie, die vaak haaks staat op wat mensen willen."
Rohani: buitenlandse beïnvloeding
Onder anderen de Israëlische premier Netanyahu en president Trump hebben hun steun uitgesproken voor de demonstraties tegen het regime. Hoewel beide leiders ontkennen dat hun land betrokken is bij de protesten in Iran, sterken die steunverklaringen de opvatting van Rohani dat buitenlandse tegenstanders medeverantwoordelijk zijn voor de acties.
Netanyahu verwijt andere regeringen dat zij de demonstranten niet steunen. "Helaas kijken veel Europese regeringen stilzwijgend toe terwijl heldhaftige Iraniërs op straat in elkaar worden geslagen. Dat mag niet gebeuren, en ik zal niet stil blijven", zei hij. Duitsland roept Rohani op het recht op demonstratie te respecteren.
