Inwoners Sint-Maarten wachten niet op eigen overheid

• Lorenzo Fränkel
• Rudy Bouma

  verslaggever

"Wij hebben de lichamen moeten bergen, ja." Tadzio Bervoets is milieubeschermer op Sint-Maarten en hij dobbert in zijn boot naast een gezonken tweemaster. "De eigenaren zijn in de zeilboot tijdens de orkaan om het leven gekomen. Veel mensen zijn in hun boot gebleven tijdens de orkaan, het is hun thuis. Ik snap het ergens wel, maar het is niet slim om tijdens zo'n storm in je boot te gaan zitten."

De Simpsonbaai oogt als een scheepskerkhof. Overal werken ploegen aan het bergen van boten. Van miljoenenjachten tot kleinere speedboten. Aan zowel de Franse als Nederlandse kant van het eiland zonken zo'n vijfhonderd vaartuigen na orkaan Irma. Algen hebben zich in de maanden dat de boten onderwater lagen, vastgeklampt aan de buitenkant. De zee is genadeloos. Veel boten zijn niks meer waard.

Bovendien lekken de boten brandstof, accuzuur en rioolwater de baai in. "Een milieuramp", zegt Bervoets. Ook de mangroven - de bomen die aan de kust groeien - zijn zwaar getroffen. Sint-Maarten verliest daarmee een belangrijk ecosysteem, met ook economische gevolgen. "Mangroven zijn een broedplaats voor vissen, dus de visserij zal hier op den duur ook onder lijden."

Cruiseschepen

Het is zo'n drie maanden nadat Irma, de sterkste orkaan ooit gemeten in het Caribisch gebied, over Sint-Maarten raasde. Maar nu het meeste puin is opgeruimd, wordt het duidelijk hoe hard het eiland is getroffen.

In elk ander jaar zou het in december hoogseizoen zijn op het toeristeneiland. Maar de meeste hotels zijn gesloten, terwijl het eiland nog altijd voor tachtig procent afhankelijk is van het toerisme als inkomstenbron. Die bron viel na orkaan Irma zo goed als weg.

"Normaal staan er hier allerlei jongens om strandbedjes en parasols te verhuren", zegt cruisetoerist Frank Russo wanneer hij 's ochtends vanaf een veerboot de kade op stapt in de hoofdstad Philipsburg. Vorig jaar december legden op Sint-Maarten ruim negentig cruiseschepen aan, deze maand zijn dat er maar dertien. "We zijn wel van plan te winkelen en wat geld uit te geven", zegt Russo.

Horecaondernemers op de boulevard hebben reikhalzend naar dit moment uitgekeken. Er zijn speciale aanbiedingen en evenementen gepland voor de cruisetoeristen. Maar het mag niet baten: de boulevard blijft de hele dag rustig. "Het is nog vroeg, maar ik vind het schokkend hoe weinig mensen van boord zijn gegaan", zucht toerist Russo.

"Het ergste dat een orkaan veroorzaakt, is de economische terugslag", zegt Nick Maley, eigenaar van het Star Wars Museum in de winkelstraat even verderop. "Mensen komen dan niet, terwijl je juist die inkomsten hard nodig hebt om de reparaties af te kunnen betalen."

Liefde

Omdat de toerismesector op zijn gat ligt, zitten veel Sint-Maartenaren zonder baan. Andrae Douglas was vóór Irma gids voor toeristen. Nu is hij dakdekker voor de allerarmsten op het eiland. Dat doet hij kosteloos.

"Mijn compensatie is de liefde van de mensen", zegt hij. "We moeten nu gewoon samenkomen en doen wat we moeten doen."Douglas krijgt de materialen voor het repareren gedoneerd of recyclet oude materialen.

Zoals veel Sint-Maartenaren wacht Douglas niet op het wederopbouwplan van de lokale overheid of op de 550 miljoen euro aan hulpgeld uit Nederland. Hij vindt het te lang duren en vertrouwt er niet op dat er geld bij hem terecht komt. "Ik hoop dat ik alle honderd daken heb gerepareerd voordat het geld is overgemaakt."

"Ik heb geen intenties om te wachten op de regering", zegt ook huiseigenaar Sammy Simon. "Ze zijn er nooit voor mij geweest en ze zijn er nu ook niet voor mij. Gelukkig stuurde god Andrae.

Vertraging

Het eiland gaat al jaren gebukt onder corruptie en vriendjespolitiek, vooral bij overheidsprojecten en in de bouwsector. Nederland stelde na orkaan Irma het invoeren van een Integriteitskamer als voorwaarde voor het inzetten van het wederopbouwfonds van 550 miljoen euro.

Voormalig premier William Marlin wilde niet instemmen met die voorwaarde. Het parlement van Sint-Maarten diende een motie van wantrouwen tegen hem in, en Marlin moest vertrekken. De wederopbouw liep daardoor vertraging op.

"Die vertraging was echt onnodig", zegt Claude Peterson, kandidaat voor een anti-corruptie oppositiepartij. Peterson vindt dat zo'n Integriteitskamer er moet komen, omdat bij de herbouw van Sint-Maarten corruptie op de loer ligt.

"Het is moeilijk om op Sint-Maarten grote bouwprojecten voor de overheid te doen als je je niet inlaat met de juiste politici", zegt Peterson, die zelf een middelgroot bouwbedrijf heeft. "Toen ik begon in deze sector werden de banden tussen politici en bepaalde bouwbedrijven mij heel duidelijk."

Veel Sint-Maartenaren zijn het eens met de komst van de Integriteitskamer, al vinden ze de koppeling daarvan aan noodhulp en wederopbouwgeld niet handig gespeeld door Nederland. Een vorm van chantage, zeggen sommigen zelfs.

Door de noodsituatie op het eiland stemde een nieuwe meerderheid in het parlement wel in met de voorwaarde. Deze meerderheid zou een nieuw interim kabinet vormen, onder leiding van beoogd premier Franklin Meyers.

Afgelopen woensdag bleek echter dat ook Meyers zich moest terugtrekken. Hij zou zakelijke banden onderhouden met zijn broer, eigenaar van een bordeel op het eiland. Ook zou hij volgens een rapport van de veiligheidsdienst op Sint-Maarten ongebruikelijke geldtransacties hebben gemaakt. Meyers is eerder wel minister geweest, maar door deze belangenverstrengeling komt hij deze keer niet door de screening.

"Ik neem geen afstand van mijn broer, hij is mijn broer", zegt Meyers aan de telefoon. "We hebben een casinolicentie samen, maar ik heb geen zakelijke banden met zijn bordeel." Meyers wil niet reageren op de vraag over ongebruikelijke geldtransacties, maar zegt dat boven bepaalde bedragen er automatisch meldingen worden gemaakt. "Zelfs begrafenissen zijn duur. Als ik dat voor iemand betaal, moet ik dat dan ook melden?"

Nieuwsuur-verslaggever Rudy Bouma sprak de parlementariër vlak voordat bovenstaande feiten aan het licht kwamen. "We moeten overleven als kleine gemeenschap", zegt Meyers. "In Nederland tekent een minister bijna nooit een contract voor iemand die hij of zij kent. Maar wij hebben hier overal familiebanden, neven in de bouwsector en broers in het bedrijfsleven. Dat zal zo blijven."

Focus

Of de politieke instabiliteit de wederopbouw zal vertragen? "Nee", zegt demissionair-premier Rafael Boasman. "Nederland heeft al gezegd met welke regering dan ook aan de slag te gaan." Volgens de premier kan Nederland beginnen met het financieren van de wederopbouw, nu er is ingestemd met de voorwaarde van de Integriteitskamer.

En dat gebeurt ook. Staatssecretaris Raymond Knops berichtte eerder deze week dat zeven miljoen euro wordt overgemaakt. De focus daarvan ligt op het voorzien in de basisbehoeften van de inwoners op Sint-Maarten. Het geld gaat direct naar internationale en lokale hulporganisaties op het eiland, de fondsen lopen niet via de overheid.

De Wereldbank houdt toezicht op de uitgave van de rest van de 550 miljoen euro. Een Nationaal Herstelplan voor Sint-Maarten met een prioriteitenlijst voor wederopbouwprojecten moet volgende week klaar zijn.