'Dubbel gevoel' voor politiechef bij begin zaak-Mitch Henriquez

• Remco Andringa

  redacteur Politie en Justitie

Een dubbel gevoel heeft de Haagse politiechef Paul van Musscher vandaag, de dag dat de rechtszaak over de dood van arrestant Mitch Henriquez begint. Twee van zijn agenten staan de komende weken terecht. Ze worden verdacht van mishandeling, met de dood van Henriquez tot gevolg.

"Het is goed dat de rechter naar deze zware zaak kijkt. Het heeft lang geduurd en we hebben er behoefte aan dat het boek een keer gesloten wordt. Tegelijkertijd is het heel heftig. Alles wordt weer opgerakeld."

In de extra beveiligde rechtbank bij Schiphol moeten agenten DH01 en DH02 zich verantwoorden voor de dood van de 42-jarige Arubaan, tijdens een muziekfestival in Den Haag in juni 2015. Henriquez overleed een dag na zijn arrestatie, wat leidde tot ongeregeldheden in de Haagse Schilderswijk.

Van Musscher is als chef van de eenheid Den Haag verantwoordelijk voor de agenten die betrokken waren bij het incident. Ze gebruikten een nekklem en spoten met pepperspray. Volgens het Nederlands Forensisch Instituut is Henriquez gestikt, al spreekt een ander rapport dat weer tegen.

Hij heeft lang nagedacht of hij zich wil uitspreken, want hij wil niets afdoen aan het leed van de nabestaanden. Toch vindt hij het ook belangrijk om de impact die de zaak op de politie heeft gehad, te belichten.

Van Musscher: "Geen enkele agent gaat 's morgens van huis met het idee dat een aanhouding zo'n afloop zal hebben. De betrokken collega's zagen zich genoodzaakt om op te treden, met dit incident tot het pijnlijke gevolg."

Het gebruikte geweld was "te hard, te veel en volstrekt ongecoördineerd", oordeelde de politiebaas eerder. Hij berispte vier van de vijf betrokken agenten. Dat was nog voor het Openbaar Ministerie besloot dat twee van hen ook voor de rechter moeten verschijnen. Tal van collega's stonden daarna aan Van Musschers bureau. Wat was dit voor beslissing, wilden ze weten. Hoe kon hij agenten straffen die alleen maar hun werk deden?

"Collega's vroegen zich oprecht af: moet ik nog wel die stap naar voren zetten, als dit me mogelijk boven het hoofd hangt? Maar de samenleving mag van ons verwachten dat we geweld proportioneel gebruiken. Waar dat niet gebeurt, mag de samenleving ook een respons verwachten."

Het incident heeft de politie diep geraakt, zegt Van Musscher. "Mensen die hier helemaal niets mee te maken hadden, zijn op straat uitgemaakt voor moordenaar. Dit is zo'n casus waarin de hele politie over één kam wordt geschoren, we zouden allemaal niet deugen. Daar wil ik echt afstand van nemen. Hoe erg het ook is, dit soort dingen kunnen gebeuren. We leren daar ook van."

De zaak-Henriquez heeft veel veranderd binnen de politie, zegt Van Musscher. Zoals de regels rond een arrestatie in groepsverband. "Er is nu veel meer oog voor de coachende rol tijdens zo'n aanhouding. Dat niet iedereen bezig is met allerlei handelingen, maar één iemand het overzicht houdt om tegen zijn collega's te kunnen zeggen: tot hier en niet verder. Je moet elkaar kunnen corrigeren. Dat aspect zit nu in de aanhoudingstrainingen in heel Nederland."

Ook het gebruik van de nekklem wordt beter geoefend. "De greep kent vele varianten. Het is een goede techniek om iemand onder controle te brengen, maar niet om iemand onder controle te houden."

In de Schilderswijk heeft de politie de banden met bewoners aangehaald om het vertrouwen in de politie te herstellen. "Een voorbeeld: we hebben een multicultureel inwerkprogramma voor nieuwe collega's die in het centrum van Den Haag komen werken. Ze gaan op bezoek bij Marokkaanse moeders die huiswerkbegeleiding geven tot de Turkse groenteboer. Ze worden een paar weken ondergedompeld in de Schilderswijk, voor ze de straat op gaan. Het verbindt onze mensen aan de wijk. Ze staan naast de inwoners in plaats van ertegenover."

Dat juist in de Schilderswijk rellen uitbraken is opvallend, zegt de politiechef. "Ik wil het beeld nuanceren dat het jongeren uit de Schilderswijk waren die in opstand kwamen tegen politie, omdat die te gewelddadig zou zijn", zegt hij. "In totaal hebben we driehonderd mensen aangehouden. Driekwart kwam niet uit deze wijk of zelfs niet uit Den Haag. Het lijkt erop dat het geweld in de wijk is opgepookt, al hebben we daar geen hard bewijs voor."

Linkse activisten verzamelden zich in de Schilderswijk om te protesteren tegen politiegeweld, ook al kwamen de betrokken agenten uit een ander team. "Er is destijds veel geroepen. Ook dat er sprake zou zijn geweest van etnisch profileren. Dat is volstrekte onzin. Deze man riep dat hij een wapen had, op een groot festival, daags na aanslagen in Europa. De politie zag zich genoodzaakt te handelen. Dat heeft niets met afkomst te maken."

Bovendien zal volgens Van Musscher uit de rechtszaak blijken dat er "een hele opbouw van waarschuwen en wegsturen" aan de noodlottige aanhouding voorafging. Hij wil nog maar eens benadrukken: "Niemand heeft dit zo gewild. Als je ziet in wat voor complexe situaties agenten beslissingen moeten nemen, is het bewonderenswaardig dat het zo vaak goed gaat."