De klimaattop in Bonn begint, wat doet de VS?

De ogen van deelnemers aan de internationale klimaattop die vandaag in de Duitse stad Bonn begint, zullen vooral gericht zijn op de Amerikaanse delegatie. President Trump liet eerder dit jaar weten uit het klimaatakkoord van Parijs te willen stappen. Maar dat kan pas na de volgende presidentsverkiezingen. De grote vraag is nu wat de Amerikaanse onderhandelaars in de tussentijd zullen doen.

De Amerikanen zullen gewoon hun opwachting maken in Bonn. Voorzitter van de delegatie is Thomas Shannon, een hoge ambtenaar van het ministerie van Buitenlandse Zaken. De VS is officieel nog steeds volwaardig partij in het Parijse akkoord, en daarom is de delegatie ook in Bonn. Dit betekent voor de onderhandelingen dat de VS alle besluiten zou kunnen frustreren, zegt oud-onderhandelaar Maas Goote.

De Nederlandse jurist Goote was klimaat-onderhandelaar namens de Europese Unie in Kopenhagen (2009), waar net als in Parijs alle staatshoofden samenkwamen. Hij vertelt dat alle beslissingen met volledige consensus genomen moeten worden. Dus als de Amerikanen een bordje met 'nee' omhoog houden, dan gaat een besluit niet door. Of dit ook daadwerkelijk gaat gebeuren, is volgens Goote niet te voorspellen.

"Het voorspellen van de uitkomst van klimaatonderhandelingen is al moeilijk, maar het voorspellen van Trump is helemaal ondoenlijk." Trump heeft eerder gezegd het Parijse akkoord geen eerlijke deal te vinden voor de Amerikanen. Ook heeft hij gezegd dat de VS opnieuw zou willen onderhandelen, over betere en eerlijker afspraken.

Maar volgens Goote is het openbreken van de verdragstekst kansloos. Het zal onmogelijk zijn om delen eruit te lichten en te veranderen, omdat dat het hele verdrag onderuit zou halen. Wel is het zo dat er nog heel veel uitgewerkt moet worden. Omdat iedereen het eens moet zijn over de besluiten bij die uitwerking, kan de VS - als het land dat wil - de besluitvorming gijzelen.

Als Trump zegt dat hij dit verdrag geen eerlijke deal vindt, dan heeft hij het overigens niet alleen over geld, legt Goote uit. Er is afgesproken dat er vanaf 2020 elk jaar honderd miljard dollar moet worden overgemaakt aan ontwikkelingslanden om hen te helpen bij de gevolgen van klimaatverandering. Het kan best dat de VS daar minder aan zal willen bijdragen.

Maar het gaat Trump vooral om de uitstoot, zegt de oud-onderhandelaar. "Amerika vindt dat vooral grote concurrent China er met een koopje vanaf komt, omdat dat land veel minder ingrijpende klimaatinspanningen hoeft te leveren dan de VS."

"In theorie kan de VS sleutelen aan de afspraken die in Parijs zijn gemaakt over uitstoot. Dit zijn inspanningen, die landen zelf hebben bepaald. Maar in de praktijk zie ik dat de VS niet doen. Allereerst niet omdat die route een doordacht plan veronderstelt van Trump over het akkoord van Parijs, en dat heeft hij niet. Bovendien is er, ironisch genoeg, een veel simpelere route voor Trump: de Amerikaanse plannen voor reductie in het Parijse akkoord laten voor wat ze zijn en verder negeren."

Soep

Toch denkt Goote dat de soep niet zo heet wordt gegeten als hij wordt opgediend. Uit contacten maakt hij op dat de Amerikaanse delegatie zich tamelijk gedeisd zal houden. Of dat ook voor de Amerikaanse minister geldt, die mogelijk volgende week z'n opwachting maakt in Bonn, valt nog te bezien.

De eerste week van de top gaat het traditioneel om delegaties namens alle landen, waarin vooral ambtenaren met elkaar onderhandelen. In de tweede week schuiven dan namens al die landen ook de ministers aan. Ook de nieuwe Nederlandse minister van Economische Zaken en Klimaat, Eric Wiebes, is volgende week in Bonn.