De Libanese soap: waarom de premier uit angst voor liquidatie opstapt

• Guus Dietvorst

  redacteur Online

Een premier die zijn functie neerlegt omdat hij zegt te vrezen voor een aanslag. Opvallend, maar het gebeurde vandaag in Libanon; premier Saad al-Hariri stopt ermee.

Arabist Leo Kwarten had Hariri's boodschap niet aan zien komen, maar toch is hij niet echt verrast. "Libanon is net België, wat betreft politieke crises - er is daar altijd gedoe. Het is een soap die al 20 of 30 jaar duurt en daar wordt nu een nieuw hoofdstuk aan toegevoegd."

Belangrijk onderdeel van het Libanese verhaal is de moord op ex-premier Rafik al-Hariri, de vader van Saad al-Hariri. Volgens Saad heerst nu dezelfde stemming als in 2005, toen zijn vader werd gedood door een aanslag. Die moord wordt toegeschreven aan Hezbollah.

Het recentste hoofdstuk in de politieke soap van Libanon begon eind vorig jaar toen Michel Aoun werd benoemd als president. Aoun is een christen, maar wordt gesteund door Hezbollah. Kort na zijn aantreden benoemde Aoun Hariri als premier.

"Het land was drie jaar in crisis toen Aoun werd aangesteld als president", vertelt Kwarten. "De soennitische Hariri en dus ook Saudi-Arabië stemden uiteindelijk in met die benoeming. Dat was eigenlijk een soort compromis tussen Iran en de Saudi's. Die landen voeren een proxy-strijd in Libanon."

Maar nu lijkt het erop dat Saudi-Arabië die status quo weer wil verstoren. Dat het aftreden van Hariri een idee is van Saudi-Arabië, staat buiten kijf voor Kwarten. "Ten eerste omdat Hariri zijn aftreden bekendmaakt vanuit dat land en ten tweede rammelt het verhaal over de aanslag die zou worden beraamd op zijn leven."

Moordcomplotten van Hezbollah lekken in de regel niet uit van tevoren, zegt Kwarten. "En het is opvallend dat tv-zender Al Arabiya, die wordt gesponsord door Saudi-Arabië, de scoop had over het moordplan."

De Saudi's hopen dat Hezbollah vanwege het moordplan wordt neergezet als een negatieve kracht in het Midden-Oosten. Kwarten: "De soennieten willen dat de aandacht van de wereld nu uitgaat naar Hezbollah."

Hariri uitte in zijn afscheidstoespraak scherpe kritiek op Iran en Hezbollah. "Het kwaad dat Iran in de regio verspreidt, zal averechts werken", zei hij. Volgens hem heeft Hezbollah Libanon "in het oog van de storm" gebracht, door in Syrië mee te vechten aan de kant van president Assad.

En met Hariri's aftreden zet Saudi-Arabië in zekere zin Iran een hak. "Dat hoort bij het grote machtsspel in de regio tussen Saudi-Arabië en Iran." Kwarten schaart daar ook de oorlog in Jemen onder: sjiitische Houthi-rebellen (gesteund door Iran) strijden daar al jaren tegen een soennitische coalitie onder leiding van de Saudi's.

Ondertussen is Saad al-Hariri hiermee wel zijn positie als machtigste man van Libanon kwijtgeraakt. Maar hij had geen keuze, denkt Kwarten. "Hij moest wel, want zonder Saudi-Arabië is hij niet veel waard", legt de arabist uit.

Hariri's miljardenbedrijf zit in Saudi-Arabië en bovendien sponsort het land hem, bijvoorbeeld om verkiezingen te winnen. "Geld speelt een grote rol bij verkiezingen in Libanon. Het wordt ingezet om mensen te motiveren op de juiste partij te stemmen."

Voor die mensen maakt dit laatste hoofdstuk van de politieke soap geen verschil, denkt Kwarten. "Het is niet zo dat er een echte oorlog op uitbreken staat in Libanon. Verder draait de economie prima, dus de gewone man gelooft het allemaal wel."