De Vlaamse psychiater en hoogleraar Damiaan Denys woont nu zeventien jaar in Nederland. In die tijd heeft hij het land zien veranderen van een ontspannen samenleving naar een angstmaatschappij. En al die angst is volgens hem niet terecht.
"We hebben het gevoel in een gevaarlijke samenleving te leven, terwijl dat niet zo is. We leven juist in een tijd waar mensen relatief veilig zijn. En toch zijn we overal bang voor: voeding, het weer, ziektes", zegt Denys.
Angst is niet persé slecht, maar als maatschappij slaan we volgens hem door. De psychiater vindt dat Nederland extreem op controle is gericht. Dat komt terug in de vele protocollen en richtlijnen die we hebben.
"Het effect van die regels is dat men nog banger wordt. Hoe meer je gericht bent op controle, hoe meer je de wereld vanuit angst beziet. De beste manier om angst aan te gaan, is om de werkelijkheid te confronteren."
Onterechte beschuldigingen
De psychiater wijst ook op de buurtwhatsappgroepen die zo populair zijn in Nederland. De speciale appgroepen zijn onder meer bedoeld om de veiligheid in de buurt te vergroten, maar kunnen juist het tegengestelde effect hebben.
"Met zo'n buurtwhatsapp kunnen mensen voor hun gevoel iets doen. Maar eigenlijk creëer je door die waakzaamheid nog meer angst. Alles wat niet past in het eigen wereldbeeld, wordt gezien als gevaarlijk." Met het gevaar dat mensen onterecht worden beschuldigd, zegt Denys.
Dat is ook de ervaring van onderzoeker Arnout de Vries van TNO. Hij kent excessen waarbij bijvoorbeeld alle Polen uit een dorp continu werden gevolgd via de appgroep. En eentje waarbij leden massaal achter een vermoedelijke inbreker aangingen. "Mensen nemen dan het recht in eigen hand."
Mensen krijgen nu soms ten onrechte de indruk dat de wereld vol gevaren zit.
Denys noemt ook de rol van de media en het nieuws als het gaat om het aanwakkeren van een angstgevoel. Al zijn de media zich daar niet altijd van bewust, ze verkopen angst en vergroten zo het wantrouwen.
"Als je bijvoorbeeld de koppen in de krant leest. Gevaar, oorlog, bedreiging, angst. Je moet heel scherp zijn om je daar niet door te laten leiden. Mensen krijgen nu soms ten onrechte de indruk dat de wereld vol gevaren zit."
De enige manier om die angstcultuur te doorbreken is de angst onder ogen te zien, benadrukt Denys. "Dus juist die vreemde man op straat aanspreken in plaats van hem te melden in een buurtwhatsappgroep. En de Polen die hier werk zoeken juist vriendelijk tegemoet treden. Want we zijn tegenwoordig vooral bang voor elkaar."
