Te veel vrouwen blijven roken tijdens de zwangerschap, ondanks alle risico's. Het gaat om gemiddeld negen procent van de zwangeren. Onder laagopgeleiden is dat percentage nog veel hoger: 22 procent. Experts vinden het hoog tijd dat rokende zwangere vrouwen serieuze, professionele hulp krijgen, zoals dat ook bij cocaïneverslaafden gebeurt.
"Het is geen eigen schuld dikke bult. Ze willen heel graag stoppen, maar dat is niet makkelijk. Roken is zwaar verslavend, dus ze moeten daarin goed ondersteund worden", zegt Esther Croes van het Trimbos-instituut. "We weten dat negentig procent van de zwangere vrouwen probeert te stoppen, maar het lukt lang niet altijd."
Terugval in het oude rookpatroon
De overheid en de gezondheidszorg hebben een massieve aanval ingezet om zwangere rokers van het roken af te krijgen. Het kabinet lanceerde begin dit jaar een nieuwe campagne en een actiegroep.
Het Trimbos-instituut is samen met het Longfonds en Pharos onlangs in drie steden het proefproject PROMISE gestart. Het is gericht op lager opgeleiden. Die groep verdient speciale aandacht, zegt Croes.
"Lager opgeleiden weten vaak niet waar ze hulp vandaan moeten halen. Ook vallen ze vaker terug in het oude rookpatroon, omdat ze te maken hebben met stressfactoren als werkloosheid of financiële problemen."
Voor verloskundige Ilse Vloothuis zijn de zwangere rokers een grote frustratie. "Vrouwen die voor de praktijk een peukje roken. Dat vind ik echt verschrikkelijk. Wij zijn er niet alleen voor de moeder, maar ook voor de baby. Die moet groot genoeg en gezond zijn."
Het gaat namelijk niet altijd goed. "We hebben te maken met sterfgevallen, in de buik of net na de bevalling. Het is mijn plicht om vrouwen te informeren over de risico's van roken. Ik zou daar graag meer tijd voor hebben."
Want die gevaren zijn er zeker, zegt ook Croes. "We weten dat per jaar zeker zo'n zestig kinderen overlijden omdat de moeder rookte tijdens de zwangerschap. Baby's zijn vaak zwakker, kleiner en hebben bijvoorbeeld een slechtere longontwikkeling."
Bij iedere sigaret die ik opsteek, voel ik me heel erg schuldig.
Nieke verwacht in december haar tweede kindje. En ze rookt. "Ik voel me er heel erg slecht over. En ik schaam me ook. Bij iedere sigaret die ik opsteek, voel ik me heel erg schuldig."
Ze weet wat de gevaren zijn, maar het stoppen is heel lastig. "Ik heb het geprobeerd met behulp van een stopcoach, maar het is niet gelukt. De verslaving is te sterk. Het zwanger zijn maakt het ook niet makkelijker. Je bent niet helemaal jezelf."
Tijdens haar eerste zwangerschap rookte ze ook. Haar dochtertje werd toen geboren met een te laag gewicht. "Het bleek dat ze veel kleiner was dan eerdere echo's hadden aangegeven. Ze woog slechts 2350 gram. Dat was wel heel erg schrikken."
Zes gesprekken zijn niet voldoende voor iemand die zwanger is en rookt.
Het PROMISE-project wil moeders helpen stoppen. Belangrijkste les die de professionals meekrijgen: niet oordelen, maar motiveren.
"Ze zijn vaak bang de relatie te schaden. Ik leer ze om in ieder geval in gesprek te gaan over het rookgedrag. Dat doen we nu te weinig", zegt Sylvia Heddema, die de trainingen verzorgt. Roken is volgens haar het ondergeschoven kindje in de verslavingszorg.
"Als roker moet je het maar zelf uitzoeken. Je kunt wel hulp krijgen, maar die moet je vaak voor een deel zelf betalen. En er is een limiet aan. Zes gesprekken zijn niet voldoende voor iemand die zwanger is en rookt."
Strijd in je hoofd
Tot nu toe zien de echo's van het tweede kindje van Nieke er goed uit. Haar niet-rokende man Michiel maakt zich wel zorgen. "Aan de ene kant vind ik dat ze moet stoppen, maar ik weet ook hoe moeilijk het is. Ze is al veel minder gaan roken, dat is een grote stap vooruit."
Nieke denkt dat veel zwangere rokers er niet over durven te vertellen. Daarom vindt ze het extra belangrijk om haar verhaal te doen. "Het is niet zo van: je koopt die sigaretten gewoon niet meer. Het is een enorme strijd in je hoofd en ook in je lichaam."
