Klant profiteert van goedkopere boodschappen, maar wie betaalt die korting?

Goed nieuws voor consumenten: er is een prijzenslag op komst bij supermarkten. Twee grote supermarktketens, Jumbo en Plus, hebben in korte tijd prijzen structureel verlaagd. Maar wie betaalt die korting uiteindelijk?

De strijd om de laagste prijs is een strijd om klanten. Iedereen doet boodschappen, en dus valt er veel geld te verdienen.

In de levensmiddelenhandel gaat jaarlijks ruim 56 miljard euro om. Meer dan 60 procent daarvan, 34,5 miljard euro, komt terecht in de kassa's van de supermarkten. Dagelijks lopen vier miljoen mensen langs de kassa's. Meer dan 300.000 mensen verdienen er hun brood.

Marktaandeel

Omdat de grootte van de markt niet zo snel verandert, groeien en krimpen de ketens vooral als ze klanten van concurrenten pikken of klanten verliezen. De supermarkten spelen landjepik bij elkaar.

Daarbij houden ze elkaar scherp in de gaten. Albert Heijn, Jumbo en Plus voeren de slag om de klant vooral met de prijsvechters Aldi en Lidl. AH is marktleider, op afstand gevolgd door Jumbo. Lidl rukt op.

Prijsverlagingen kosten geld. "De prijzen verlagen van honderd of meer producten doet een supermarkt dan ook niet zomaar", zegt economieredacteur André Meinema. "De stap van Jumbo is wellicht ingegeven doordat het klanten wil terughalen of binnenlokken die hun boodschappen nu doen bij AH of Lidl. De Plus is een kleinere speler die in het prijsoffensief van Jumbo meegaat."

Wie betaalt?

De rekening voor de korting die klanten krijgen, komt wel ergens te liggen. Voordat een product in het schap staat, gaat het langs verschillende partijen. De prijsverlagingen zijn om zo te zeggen slecht nieuws voor de hele levensmiddelenketen.

Het begint bij de producent, de fabriek of de boer. Een lagere prijs in de winkel kan betekenen: een lagere inkoopprijs bij de leverancier of producent. Wie groot is, meer winkels heeft en meer verkoopt, heeft marktmacht en kan bij leveranciers lagere inkoopprijzen bedingen.

De boeren, tuinders en andere producenten van vlees, eieren, groenten en fruit staan ook niet te juichen. "De boeren betalen het gelag als supermarkten lagere prijzen afdwingen van ons", zegt Eric Huber van land- en tuinbouworganisatie LTO. "We willen met elkaar duurzaam voedsel produceren en consumeren, maar dat kan niet tegen lagere prijzen."

Eigen zak

Verder hebben supermarkten de mogelijkheid om de prijzen van hun eigen merken of huismerken aan te passen. Huismerken hebben ze zelf in de hand en kunnen ze goedkoper laten produceren dan A-merken, waardoor ze genoeg ruimte hebben om wat te doen met de prijs.

Dat zit iets anders met de grote merken die omgeven zijn met stevige afspraken door de fabrikanten. Een korting op die prijzen moet de supermarkt meestal uit eigen zak betalen. De huidige prijsverlagingen betreffen dan ook vooral huismerken.

Het kan wel lonen voor supermarkten om zelf hun portemonnee te trekken. Ze hopen dat klanten die voor kortingacties binnenkomen vervolgens ook hun andere boodschappen bij ze doen, zodat ze de gegeven korting weer terugverdienen.

Loonkosten

En hier houdt het wel zo'n beetje op. Bij het verpakken, het transport en de opslag valt eigenlijk niet zo gek veel meer te halen. Nederlandse supermarkten werken al erg efficiënt, met winstmarges van maar een paar procent. Bovendien behoren de prijzen van onze dagelijkse boodschappen tot de laagste in West-Europa.

Loonkosten vormen ook een belangrijke post, maar die liggen vast in cao's. en kunnen niet zomaar omlaag. Met jonge mensen als vakkenvullers, zoals scholieren en studenten, en met veel deeltijdwerk, hou je de kosten bovendien al laag. De supermarkt-cao liep in april af. Of er nog wat van de loonkosten valt af te schaven, zal tijdens de komende onderhandelingen blijken.