Sinds de sluiting van de mijnen beleeft het Zuid-Limburgse Parkstad veel tegenspoed: de banen waren verdwenen, het gebied werd arm en inwoners trokken massaal weg. De regio, die bestaat uit zeven gemeenten, is er eigenlijk nooit bovenop gekomen.
Maar dat gaat veranderen, als het aan architect Jo Coenen ligt. Hij werd geboren in Parkstad. Onder zijn leiding wordt sinds 2014 het Duitse concept IBA (Internationale Bauausstellung) toegepast in de regio. Het heeft als doel achtergebleven gebieden te herontwikkelen.
In 2020 moet alles anders zijn in de regio. Of de aanpak succesvol is, is vooralsnog lastig te zeggen. Er is veel kritiek op het project. Volgens inwoners wordt er veel te veel gebouwd. Nieuwe winkelcentra verschijnen, terwijl de oude winkelstraten leegstaan.
Ook vinden ze dat er te weinig wordt gedaan om de burger erbij te betrekken. Het IBA-project wordt elitair genoemd, een architectenfeestje, en er zouden dingen worden gebouwd waar niemand op zit te wachten.
Omstreden uitzichtpunt
Een van de meest omstreden projecten is de bouw van een uitzichtpunt bovenop de Wilhelminaberg in Landgraaf. Er komt een oloïde te staan. Het is een geometrisch figuur bestaande uit twee golvende cirkels die samen een acht maken.
"Het krijgt meerdere doeleinden", zegt architect Coenen. "Het is behalve een uitzichtpunt, ook een verzamelpunt en een symbolisch punt. Vanuit de verte is het bijvoorbeeld op toegangswegen al te zien."
De ideeën voor Parkstad komen niet alleen uit de koker van architecten. Particulieren en bedrijven droegen zo'n driehonderd ideeën en suggesties aan. Daarvan zijn er uiteindelijk vijftig gerealiseerd om daadwerkelijk te realiseren.
Bijvoorbeeld het project Super Local in de gemeente Kerkrade, waarbij drie flatgebouwen duurzaam worden gesloopt. Het materiaal dat daarbij vrijkomt, wordt weer gebruikt voor nieuwe duurzame woningen.
Basiswantrouwen
De bevolking van Parkstad ziet de enorme investeringen die voor het project nodig zijn lang niet altijd zitten. "Er is een soort basiswantrouwen jegens grootschalige ambities zoals de IBA", zegt socioloog Maurice Hermans.
Maar volgens hem is niet alle kritiek van bewoners terecht. "Jo Coenen is het type architect dat vanuit masterplannen grootschalige stedelijke ontwikkeling op gang brengt."
Coenen benadrukt dat IBA-Parkstad een feestje moet zijn voor iedereen, niet alleen voor architecten. Hij gelooft in de toekomst van de regio. "Het is een nieuw soort stad, niet organisch gegroeid, maar samengesteld. Het is mijn grote doel om dat fenomeen te realiseren."
