Prinsjesdag 2017 wordt er waarschijnlijk een met weinig nieuws. Zolang de formatie nog bezig is, schuiven partijen belangrijke beslissingen door naar een nieuw kabinet. Een van die onderwerpen waar de partijen aan de formatietafel een knoop over moeten doorhakken, is het eigen risico in de zorg.
Al jaren steggelt Den Haag erover. Linkse partijen willen er eigenlijk van af, want beschouwen het eigen risico als een boete op ziek zijn. Andere partijen willen het bedrag verlagen en weer andere partijen willen het eigen risico behouden als rem op de stijgende kosten in zorg.
"Door mensen mee te laten betalen, worden ze bewuster en kiezen ze misschien voor minder behandelingen. Dat is op zich een goed uitgangspunt", zegt zorgeconoom Xander Koolman, die de onderhandelende partijen adviseerde over verbeteringen in het zorgstelsel.
"Maar de eigen bijdragen zijn soms zo hoog dat mensen zorg mijden. In de GGZ zie je veel mensen die niet meer vrijwillig naar de psycholoog durven vanwege de kosten, en dat leidt dan uiteindelijk weer tot gedwongen opnames. En dan ben je veel duurder uit. En als het gaat om het eigen risico, daar horen we van huisartsen ook signalen van onterechte zorgmijding", zegt Koolman.
Duurder behandelen
De zorgeconoom doet onderzoek naar het remeffect van het eigen risico. "Het remeffect werkt eigenlijk niet goed door het eigen risico", ziet Koolman. "Er gaan misschien minder mensen naar ziekenhuizen, maar dat leidt niet tot lagere kosten. Want ziekenhuizen gaan dan gewoon die kleinere groep patiënten langer of duurder behandelen, zodat ze precies op hetzelfde budget uitkomen."
De prikkel om minder uit te geven aan zorg is ook weg zodra het eigen risico volledig is aangesproken. Zorgverleners spelen daar zelfs op in met reclamefilmpjes. Koolman: "Dat is dus precies wat het eigen risico niet beoogt, dat mensen onnodig zorg gaan gebruiken."
Een systeem waarin het eigen risico bestaat uit kleine bijdragebrokjes, verspreid over het jaar, is volgens Koolman een beter systeem. "Dan moet je iedere keer dat je een arts bezoekt een klein beetje mee betalen. Als je dat iedere keer moet doen kan een ziekenhuis je wel vaker willen behandelen, maar dan zal je ook tegen het ziekenhuis zeggen: zijn er wel echt zoveel behandelingen nodig? Ook voorkom je die zorgreclames."
Expliciete pogingen
Koolman denkt dat zo'n systeem patiënten veel bewuster zal maken van de kosten. "In plaats van ze na één bezoekje aan de specialist, maanden later confronteren met een rekening van 200 euro."
In België werkt het systeem al, zegt Koolman. "En ook verzekeraars zijn geïnteresseerd in een minder lomp, en meer gedifferentieerd systeem. Maar helaas lukte het mij niet goed om het eigen risico bij de onderhandelende partijen goed op tafel te krijgen, ondanks expliciete pogingen daartoe."
