"De Duitse regering is als het ware in de vluchtelingencrisis gestruikeld", zegt de Duitse journalist Robin Alexander. "Er was geen enkel plan bij het openen van de grenzen in 2015. De regering wist helemaal niet wat ze in gang hadden gezet."
Er is veel gespeculeerd over het motief van bondskanselier Angela Merkel om zes maanden lang ongecontroleerd vluchtelingen binnen te laten. Alexander beschrijft in zijn kritische boek Die Getriebenen hoe het kon gebeuren.
"Die grensopenstelling ging eigenlijk per ongeluk. Het was in eerste instantie bedoeld voor een groep vluchtelingen die vanuit Hongarije naar Duitsland liep." Vervolgens was de stroom niet meer te stoppen: meer dan een miljoen vluchtelingen kwamen de grens over.
Samen integreren
Er was destijds misschien geen plan, maar inmiddels is dat er wel. De Duitse politiek heeft niet stilgezeten. Het bedrijfsleven en de overheid hebben de handen ineengeslagen om de vluchtelingen zo snel mogelijk te laten integreren.
In het hele land zijn de arbeidsbureaus drastisch hervormd en de bedrijven zorgen zelf voor scholing en integratie. Overal worden vluchtelingen in dienst genomen en in de bedrijven opgeleid.
Ik droom ervan om als werktuigbouwkundige of elektricien te werken.
Bijvoorbeeld in Stuttgart bij Lapp, een bedrijf dat kabels en stekkers maakt voor de industrie. De vluchtelingen die daar werken, krijgen ook twee dagen per week onderwijs. Ze leren de Duitse taal, maar krijgen ook aardrijkskunde, maatschappijleer en technische vakken.
"Wij willen als bedrijf een bijdrage leveren omdat we het als onze sociale plicht beschouwen om vluchtelingen te helpen integreren", zegt directeur Matthias Lapp. "Dat moeten wij als Duitsers samen met de vluchtelingen doen."
De Syrische Saeed Kak werkt sinds een jaar bij Lapp en wil zich snel verder ontwikkelen. "Ik droom ervan om als werktuigbouwkundige of elektricien te werken. Ik heb hier nu een jaar kunnen leren en in die tijd heb ik veel beroepservaring opgedaan."
Of deze nieuwe, grootschalige aanpak genoeg is, zal de komende jaren moeten blijken. "Duitsland heeft al ervaring met een integratie die maar half is geslaagd: die van de Turkse gastarbeiders", zegt Alexander. "Merkel probeert daar lering uit te trekken. Maar of het lukt, weten we misschien pas over tien jaar."
Volgens hem zijn de vluchtelingen nog steeds het belangrijkste onderwerp in de huidige verkiezingsstrijd. "En dat wilde Merkel juist niet. In het partijprogramma komt pas op bladzijde 53 het woord vluchtelingen voor. Merkel wilde het liever hebben over digitalisering of economie, maar dat is dus mislukt."
Merkel zal het 'schaffen'
Hoewel nog steeds een meerderheid van de Duitse bevolking positief staat tegenover de vluchtelingen, is er met name aan de onderkant van de samenleving, en vooral in Oost-Duitsland, grote zorgen over de nieuwkomers.
Dat is ook te merken tijdens de verkiezingscampagne van Merkel. Op verkiezingsbijeenkomsten in het hele land demonstreert steevast een groepje zogeheten Wutburger, burges die bezorgd zijn over de politiek van Merkel.
Toch blijven haar aanhangers geloven dat Merkel het zal 'schaffen'. "Ze weet dat de integratie van vluchtelingen een zware opgave is. Maar ik weet zeker dat het Duitsland en Merkel gaat lukken", aldus een jonge fan. "Ze heeft ons land door grote crisis geleid."
