Intrekken Nederlanderschap: voor de veiligheid of puur symbolisch?

• Anne ter Rele

  redacteur Online

Vier jihadisten zijn hun Nederlandse nationaliteit kwijt. Dat bepaalde minister Blok vandaag; het zou de Nederlandse veiligheid moeten vergroten. Wat zijn de gevolgen van het afnemen van het Nederlanderschap?

Door het verliezen van het Nederlanderschap komen de vier mannen de gehele Schengenzone niet meer in. Die zone omvat 27 landen in Europa. Daarnaast krijgen ze geen Nederlandse diplomatieke bescherming meer in het buitenland. De maatregel gaat nog een stapje verder dan het ongeldig verklaren van een Nederlands paspoort: de staat draagt nu geen enkele verantwoordelijkheid meer voor de jihadisten.

Toch is dat niet het belangrijkste effect van de maatregel, denkt Gerard de Groot, hoogleraar nationaliteitsrecht aan de Universiteit van Maastricht. Hij bestudeerde de invoering van de maatregel al eerder. "Er zit vooral een symbolische dimensie aan", denkt De Groot. Het is ook een daad van de minister om te laten zien dat Nederland jihadisme zó afkeurt, dat het kan leiden tot het ontnemen van je nationaliteit."

Of de maatregel de veiligheid echt verscherpt, betwijfelt hij. "Er zijn mazen om deze wet te omzeilen. Jihadisten kunnen nog steeds met valse papieren naar Europa reizen." Volgens De Groot zou het beter zijn te proberen de jihadisten in Nederland te berechten. "Dan kunnen we ze hier opsluiten. Nu weten we niet wat ze in Syrië doen."

Kritiek

De maatregel werd al eerder discriminerend genoemd, omdat die alleen kan worden toegepast op mensen met een dubbele nationaliteit. Iemand die alleen Nederlander is, zou anders stateloos worden. "Alle vier de mannen hebben ook de Marokkaanse nationaliteit", vertelt De Groot. Daarom kan de Nederlandse staat dit doen. Het lijkt op het dumpen van de moeilijkheden bij de Marokkanen."

Dat beaamt advocaat Flip Schüller. Hij verdedigt een man die in augustus al zijn Nederlandse nationaliteit kwijtraakte. "Het lijkt alsof Nederland het nu voor zichzelf heeft opgelost. Ze kunnen nu alleen nog naar Marokko, het is ons probleem niet meer."

De maatregel krijgt nog meer kritiek. Zo lijkt de wet vooral gericht op terrorisme uit de Arabische wereld. "Er zijn wereldwijd veel meer terroristische groepen, zoals Lichtend Pad in Peru, of de FARC in Colombia. Mensen die zich daarbij aansluiten, zullen hun Nederlanderschap niet snel verliezen. Dat staat veel lager op de politieke agenda."

Binnen een maand moet de wet getoetst worden door de rechter. "Maar door het verbod mogen de mannen wettelijk niet eens aanwezig zijn bij hun eigen rechtszaak", vertelt Schüller. "Daar kan een uitzondering op worden gemaakt, maar het is een vreemde situatie."

De jihadisten horen bij de eerste golf Syriëgangers, die vanaf 2013 Nederland verlieten. Waar ze zich nu bevinden, is onbekend.