In Wenen komen vanaf vandaag een paar honderd wetenschappers en activisten bij elkaar om te praten over non-monogamie. Het hebben van meerdere (seksuele) relaties wordt in veel kringen nog altijd gezien als een taboe, maar in de wetenschap komen er mondjesmaat steeds meer internationale publicaties over dit fenomeen.
Non-monogaam zijn betekent dat je meer dan één partner hebt. De bekendste vorm is vreemdgaan, maar een vorm die in opkomst lijkt, is polyamorie. De polyamorist heeft vaak liefdesrelaties met meerdere mensen, in goed overleg. En dat is volgens hen iets totaal anders dan een open relatie, waar het vaak alleen om seks gaat.
Iris heeft een relatie met Jeroen en Tristan. Wij gingen bij hen langs: hoe is het om een polyamoreuze relatie te hebben?
Er zijn geen betrouwbare cijfers over het aantal polyamoristen in Nederland of in welk land dan ook. Toch denken experts dat polyamorie steeds populairder wordt. "Polyamorie is het nieuwe gay, is een beetje mijn indruk", zegt Stefan Ossmann, die aan de Universiteit van Wenen promoveert op het onderwerp. "Het wordt echt een beetje hip. Je ziet het ook steeds meer in series, zoals You me her."
"Elk jaar komt er wel een zelfhulpboek uit en die zijn erg succesvol", zegt ook Christian Klesse, die onderzoek doet aan de Manchester Metropolitan University. "Dat laat in ieder geval zien dat er interesse is voor non-monogamie als optie. Maar er zijn weinig mensen die echt dapper genoeg zijn om het te doen."
"Op het moment dat ik vertel dat ik polyamoreus leef, zeggen mensen nu: ik ken ook iemand die dat doet", zegt polyamorist Roos Reijbroek. Ze coacht mensen die geïnteresseerd zijn in non-monogame relaties. "Dat was jaren geleden wel heel anders. Ik denk dat het een wisselwerking is: er is meer over te zien in de media, waardoor meer mensen erover gaan praten. Er is niet alleen meer interesse vanuit de Jambers-blik, maar ook inhoudelijk."
Toch vinden polyamoristen het lastig om uit de kast te komen, omdat de reacties uit de omgeving nogal heftig kunnen zijn. "Mensen worden al snel gezien als onverantwoordelijk en onvolwassen, of dat ze geen goede partner of ouder zijn", zegt Klesse. "Vrouwen krijgen dat stigma nog wat sneller dan mannen."
Volgens Roos houden vooral mensen die in het onderwijs of de zorg werken het geheim. "Zij zijn bang dat ze als fetisjisten worden gezien en dat ze worden ontslagen, al heb ik nog nooit gehoord dat dat echt gebeurd is. Wat je wel hoort is dat mensen op het werk gekke blikken geven of roddelen, omdat ze hun collega met iemand anders dan hun partner in de stad hebben gezien."
Een groot probleem voor polyamoristen is dat we in een wereld leven die ingericht is op monogame relaties. Met zijn drieën of meer trouwen, een huis kopen of kinderen krijgen is onmogelijk.
"Ik merk echt dat wij tegen praktische zaken aanlopen", zegt Roos. "Wij zijn nu bijvoorbeeld aan het bedenken hoe we kunnen vastleggen dat we met drie mensen over een eventueel kind mogen beslissen. Het wetsvoorstel voor meervoudig ouderschap zou daarom een doorbraak zijn. Mensen hebben niet door hoe belangrijk dat is voor onze emancipatie en hoeveel gedoe dat ons zou schelen."
"Wij gaan ervan uit dat een relatie tussen twee mensen de norm is", zegt Ossmann. "Tot de jaren 60 moesten dat een man en een vrouw zijn. Nu is het al gewoon dat twee mannen of twee vrouwen een relatie hebben, maar nog niet dat bijvoorbeeld twee mannen en een vrouw bij elkaar zijn."
Bij zo'n polyamoreuze relatie komen er wel een hele hoop nieuwe vragen kijken, merkte Roos niet alleen zelf, maar ook in haar praatgroepen. "Wat doe je als je van de ene partner wegfietst naar de ander? Of als de een belangrijker is dan de ander? Hoe ga je om met het liefje van je vriend? Daar moet je het met elkaar over hebben. Want niemand heeft het je verteld en je bent er niet mee opgegroeid."
Zelf is Roos helemaal uit de kast, maar toch blijft het soms vermoeiend om het elke keer aan verbaasde mensen uit te leggen. "Als je eenmaal uit de kast komt, houdt het nooit meer op. Je hebt altijd weer dat mensen ongepaste vragen stellen: 'hoe lang weet jij al dat je hetero-monogaam bent?' Die vraag wil ik soms wel eens terug stellen. Dan maak ik mensen ervan bewust dat het raar is dat je daar naar vraagt."