Waarom iemand toch naast een rivier gaat wonen die elk jaar overstroomt

• Jasper Piersma

  redacteur NOS op 3

In Zuid-Azië is een gebied zo groot als Nederland en België overstroomd. Tientallen miljoenen mensen zijn getroffen door het natuurgeweld, tienduizenden huizen zijn verwoest.

De Indiase Samrat Choudhury is journalist en bezocht de provincie Assam in het noordoosten van India, die getroffen is door overstromingen. "De Brahmaputra-rivier en de vertakkingen die door het gebied lopen overstromen elk jaar, maar deze keer is het heftiger dan normaal", zegt Samrat.

Op dit moment is het de regentijd, oftewel de moesson. Dan valt er jaarlijks veel regen, waardoor rivieren overstromen.

Dat is op zichzelf geen ramp, zegt Samrat. "De lokale bevolking ziet de overstromingen eigenlijk als iets wat erbij hoort. Het water is ook van belang voor de gewassen die er verbouwd worden. Ook zou het Kaziranga National Park, bekend om zijn neushoorns, zonder de moesson niet meer blijven bestaan."

Maar dit jaar is er veel meer regen gevallen. De rivier bereikt daardoor op sommige plekken een recordhoogte. Vele huizen spoelden weg en in Assam vielen meer dan 150 doden. In heel India, Bangladesh en Nepal staat het dodental na de overstromingen op 1200.

En dit is geen eenmalige ramp. Geregeld zorgen overstromingen voor veel doden. Hoe kan dat steeds gebeuren?

De belangrijkste reden daarvoor is dat er veel mensen wonen in laaggelegen gebieden. "Iedereen weet dat de rivieren kunnen overstromen, maar toch gaan ze daar wonen", zegt Samrat.

Dat komt omdat arme mensen een huis op hoger gelegen grond niet kunnen betalen. Ze bouwen krakkemikkige huisjes vlak bij de rivier, een gemakkelijke prooi voor het kolkende water. "Deze grond is gratis te gebruiken. Als ze genoeg geld zouden hebben, dan gingen ze hier nooit wonen. Maar ze hebben nu geen keuze."

De overstromingen kosten niet alleen mensenlevens, ook honderden dieren in Kaziranga vinden de dood. Volgens Samrat, die daarover sprak met de parkopzichter, hoeft dat niet zo te zijn.

"Alleen oude en zwakke dieren overleven de overstromingen normaal gesproken niet, omdat ze niet kunnen vluchten. Maar door een snelweg die door het park loopt komen ook gezonde dieren om", zegt Samrat. Dat komt volgens hem omdat zij niet durven te vluchten over de drukke weg, of daar uiteindelijk doodgereden worden.

Simpelweg de slachtoffers helpen hun huizen weer op te bouwen, helpt dus ook niet, zegt Samrat. Zolang er geen stevige dijken en duinen zijn, stromen de zee en rivieren bij storm en hoog water letterlijk het land binnen.

Het Rode Kruis, dat geld inzamelt voor de ramp, richt zich er daarom naast noodhulp ook op voorkomen van opnieuw zoveel doden. Daar moet wel geld voor zijn: het Rode Kruis zegt 7,5 miljoen euro nodig te hebben om de getroffen gebieden te helpen.