Waarom Trumps generaal afrekende met persbaas Scaramucci

• Paulus Houthuijs

  redacteur Online

Anthony Scaramucci stond boven aan zijn lijst. Op John Kelly's eerste dag als de nieuwe stafchef van het Witte Huis wees hij meteen de heetgebakerde communicatiedirecteur de deur.

Die hield vol dat het een eigen besluit was om Kelly de ruimte te geven. Maar volgens diverse Amerikaanse media had hij niets te willen. Het was oud-generaal Kelly, die de orde en discipline wil herstellen in het Witte Huis.

Hij heeft een begin gemaakt, maar er is nog een lange weg te gaan.

"Je kunt spreken van een chaos in het Witte Huis", zegt Amerikadeskundige Victor Vlam in het NOS Radio 1 Journaal. "Bedenk wel dat Scaramucci de derde afzwaaiende perschef is binnen zes maanden."

Ook op andere topposities gaat het snel. De vorige stafchef, Reince Priebus, stapte afgelopen vrijdag op (ruzie over Scaramucci's benoeming speelde daarbij een rol). Minister van Justitie Jeff Sessions ligt zo zwaar onder vuur - door Trump - dat hij elk moment op kan stappen.

Toch vindt de president dat er niets aan de hand is. Chaos? Geen sprake van:

Deze tweet stuurde hij op de dag van Scaramucci's vertrek. De persbaas die de president elf dagen geleden had benoemd. Een voormalig zakenman die de opgestapte stafchef Priebus een 'fucking paranoïde schizofreen' noemde, om maar iets te noemen.

"Op dag één ging de volumeknop al op standje tien", zegt correspondent Wouter Zwart over Scaramucci. "Hij stelde dat alle lekkende medewerkers van het Witte Huis moeten verdwijnen, sterker nog: I'll kill those guys."

Ook schepte de persbaas op over zijn directe lijn met de president. Hij rapporteerde rechtstreeks aan Trump en niet aan de stafchef - wat de rest van het Witte Huis wel moet. Dat beviel Kelly helemaal niet.

Scaramucci's uitzonderlijke positie betekende dat de oud-generaal hem niet tot verantwoording kon roepen. Ook niet als hij weer een collega in de media zou aanvallen. "Dat kan je eigenlijk niet accepteren als je de orde wil herstellen", zegt VS-kenner Vlam.

Kelly dacht er hetzelfde over. Hij stelde een nieuwe regel in: alle topadviseurs van het Witte Huis, van schoonzoon Jared Kushner tot Steve Bannon, rapporteren voortaan direct aan mij en niet de president. Hardliner Kelly wil zo de onderlinge rivaliteit binnen Trumps team beteugelen.

De gebeurtenissen in de West Wing (de vleugel van het Witte Huis waar de president werkt) zijn niet de enige aanleiding. Ook de kritiek vanuit de Republikeinse partij wordt steeds luider. Vorige week werd een wet aangenomen die dat volgens Vlam goed illustreert.

Die nieuwe wet voorkomt dat de president sancties tegen een land kan afzwakken. "De Republikeinen in het Congres steunden dat in groten getale, omdat ze feitelijk hun president niet vertrouwen. Ze zijn bang dat hij de sancties tegen Rusland intrekt."

Kelly hoopt in ieder geval binnen de regering alle neuzen dezelfde kant op te krijgen. Zelfs die van de president. Tijdens een overleg op zijn eerste werkdag dwong de stafchef alle andere adviseurs de kamer te verlaten. Hij wilde Trump onder vier ogen spreken. Volgens persbureau AP wilde Trump dat eerst niet, maar stemde hij toe na aandringen van Kelly.

Volgens Vlam is het duidelijk dat de nieuwe chef het vertrouwen heeft van de president. "Maar of er nu veel structuur en orde komt in het Witte Huis is nog maar de vraag. Er is een persoon die Kelly niet in de hand heeft en dat is zijn baas: Donald Trump. Als er iemand vindt dat hij gebaat is bij chaos, dan is het Trump."