'Buslijnen vallen stil door tekort aan chauffeurs'

• 

  Merel Stikkelorum

  Economieverslaggever

Na eerdere signalen over een naderend tekort aan buschauffeurs zijn ov-bedrijven nu bang dat de komende jaren buslijnen stil kunnen vallen omdat er te weinig chauffeurs voorhanden zijn. Dat blijkt uit een rondgang van de NOS.

Meer leerwerkplekken voor buschauffeurs, trainingen om hen langer inzetbaar te houden: eind 2014 namen de ov-bedrijven al maatregelen om een tekort aan chauffeurs te voorkomen. Want velen zouden binnenkort met pensioen gaan. Samen met de overheid reserveerden de vervoersbedrijven 20 miljoen euro om het dreigende tekort te bestrijden. Ook verlaagt de overheid de minimumleeftijd voor chauffeurs van 21 naar 18 jaar.

Nu wordt duidelijk dat dit bij lange na niet genoeg is. Bijna alle busvervoerders vrezen voor een tekort aan chauffeurs de komende jaren. Zeker nu de arbeidsmarkt weer aantrekt en de vijver om in te vissen dus steeds kleiner wordt.

Volgens de grootste vervoerder, Connexxion, krijgen reizigers misschien al op korte termijn last van het chauffeurstekort. "Het gaat knelpunten opleveren", zegt personeelsmanager Colin Breel van Connexxion. "Buslijnen kunnen stilvallen. Mogelijk al volgend jaar."

Arriva-directeur Anne Hettinga ziet vooral in bepaalde gebieden dat het heel moeilijk is om vacatures in te vullen. "We merken de laatste tijd dat het in Zuid-Holland en in het zuiden van het land problemen oplevert om genoeg mensen te vinden", zegt Hettinga.

"Als dat probleem groter wordt, dan heb je kans dat er zo veel vacatures zijn dat je niet eens je dienstverlening kan doen." Op dit moment is dat nog niet het geval, benadrukt hij. "Maar als we blijven afwachten, voorspel ik dat dat wel gaat gebeuren. We zullen vol gas moeten geven."

Gigantisch

Bij deze twee vervoerders gaat de komende tien jaar zo'n 40 tot 50 procent van de buschauffeurs met pensioen. Connexxion heeft 5500 buschauffeurs, Arriva 4000. Er zullen de komende jaren dus tussen de 3800 en 4750 nieuwe chauffeurs moeten worden geworven en opgeleid. Dat zijn er per jaar gemiddeld meer dan 400.

"Het gaat om gigantische aantallen", zegt Breel van Connexxion. "Zeker als je bedenkt dat we 10 tot 15 aanmeldingen moeten hebben voor één goede kandidaat."

Niet alleen deze bedrijven kampen met dit probleem. Ook het GVB in Amsterdam zegt het een "grote uitdaging" te vinden om aan voldoende chauffeurs te komen. Syntus heeft nu nog geen problemen, maar verwacht dit wel over een paar jaar.

Alleen de RET in Rotterdam verwacht geen tekort. "Bij ons is de leeftijdsopbouw evenwichtiger dan bij andere vervoerders. Daardoor hebben wij genoeg aan de mensen die we zelf opleiden", aldus een woordvoerder.

Volgens Consolid, het grootste uitzendbureau voor buschauffeurs, dat zo'n twee derde van alle benodigde chauffeurs in het hele land levert, is de vergrijzing een probleem van de hele sector. "Wij verwachten dat de situatie nijpend wordt. Nu al is het moeilijk om aan goed personeel te komen, en zeker aan jong personeel dat de gemiddelde leeftijd omlaag kan brengen", zegt directeur Dennis Mortier.

"Jongeren met een mbo-opleiding hebben tegenwoordig de beroepen voor het uitkiezen. Buschauffeur is geen populair beroep", verklaart directeur Dennis Mortier. "Het heeft geen goed imago." Daarom zou er een grote imagocampagne op touw moeten worden gezet, vindt hij. "In de transportsector heeft dat ook goed gewerkt."

De gemiddelde leeftijd van buschauffeurs ligt nu boven de vijftig jaar. Velen van hen haalden hun groot rijbewijs gratis tijdens hun dienstplicht. Nu deze groep langzaam maar zeker met pensioen gaat, daalt het aantal mensen met zo'n rijbewijs. Daarnaast blijven veel buschauffeurs lang in dienst. "Ze blijven gemiddeld langer dan 20 jaar bij ons werken", zegt Breel. Daardoor is de instroom van jongeren beperkt.

Hij verwacht wel wat verlichting nu de overheid de minimumleeftijd voor buschauffeurs gaat verlagen van 21 naar 18 jaar. "Dat helpt wel. Maar het is niet voldoende."

Waar blijven de jongeren?

Om jongeren te trekken, doen steeds meer vervoersbedrijven onderzoek naar wat zij verwachten van hun baan. Arriva bijvoorbeeld is hiermee bezig en het GVB in Amsterdam heeft dit al gedaan.

"We moeten mensen verleiden om voor ons te komen werken," zegt Arriva-directeur Hettinga. "Daarom willen we weten wat ze belangrijk vinden." Arriva overweegt niet om het salaris te verhogen. "Dat effect is binnen een paar weken wel uitgewerkt. Wij willen mensen bijvoorbeeld meer flexibiliteit geven bij het indelen van de roosters." Ook Connexxion zoekt het in die richting.

Volgens Hettinga zou het goed zijn als er minder centraal via de cao wordt afgesproken, en meer per bedrijf. "De cao zou maar 2 of 3 A4'tjes moeten zijn. Per bedrijf kan je dan verder afspraken maken."

Het hele systeem wordt daarmee flexibeler, en de arbeidsvoorwaarden aantrekkelijker. "Wij zouden bijvoorbeeld veel meer aan her- en bijscholing willen doen. Dat is iets wat jonger personeel belangrijk vindt." Volgens Hettinga is het bijna onmogelijk om zoiets centraal door te voeren vanwege de houding van de vakbonden.

Langdurig werklozen

De meningen zijn verdeeld over de vraag of de overheid meer zou moeten doen om de sector uit de brand te helpen. Van het GVB mag er "meer aandacht komen voor het openbaar vervoer en de sector als werkgever". Bijvoorbeeld op het gebied van imagoverbetering zou de overheid kunnen helpen, vindt het Amsterdamse vervoersbedrijf.

Connexxion wil graag steun om langdurig werklozen achter het stuur in de bus te krijgen. "We zouden deze mensen graag aan werk helpen, maar hebben daar wel steun van de overheid bij nodig. Die wil wel, maar initiatieven verzanden vaak in bureaucratische regelgeving", aldus Breel.

Volgens Hettinga hebben vervoersbedrijven hun eigen verantwoordelijkheid. Daar ligt volgens de Arriva-directeur geen taak voor de overheid. Het is goed te doen om langdurig werklozen aan het werk te krijgen, zegt hij. "Afgelopen jaar hebben we 50 langdurig werklozen aan een baan geholpen. Dat ging veel sneller dan verwacht. Volgend jaar hebben we daarom de doelstelling verhoogd naar 100."

De ministeries van Sociale Zaken en Infrastructuur en Milieu laten desgevraagd weten dat zij geen signalen hebben gekregen van de vervoerders dat zij in de problemen komen met het uitvoeren van de concessies. "Als de nationale overheid iets kan betekenen, dan willen wij daar graag over praten", aldus een woordvoerder.