De Nederlandse politie heeft de afgelopen tijd in samenwerking met onder andere de FBI en Europol een ondergrondse marktplaats, Hansa Market, op het dark web beheerd. Hier worden allerlei illegale middelen en diensten verkocht.
Een speciaal team, het zogeheten High Tech Crime Team, heeft 27 dagen lang de marktplaats beheerd en ondertussen zoveel mogelijk informatie van de kopers en verkopers verzameld. Na afloop hebben ze de site uit de lucht gehaald.
Pim Takkenberg is de oprichter van dit team bij de Nationale Politie. Ondertussen is hij daar niet meer werkzaam, maar werkt hij voor een cyber beveiligingsbedrijf. We leggen hem vijf vragen voor over deze unieke politie-actie.
Hoe bijzonder is deze actie?
"Hij is wel heel bijzonder. Als je kijkt wat het team technisch heeft uitgehaald dan heb ik dat nog niet eerder gezien. En is het ook niet bekend dat het eerder is gebeurd. En daarin zijn ze ver gegaan om uiteindelijk die criminaliteit te bestrijden."
Waarom is zo'n actie zo belangrijk?
"Ik denk dat het heel erg van belang is dat de politie deze actie heeft uitgevoerd, omdat het heel moeilijk is om criminelen echt te ontmantelen en te ontmaskeren. En door dit forum over te nemen en zicht te krijgen op de kopers en verkopers achter het forum kun je ook echt de criminele structuren gaan bestrijden en niet meer alleen achter de incidenten aangaan. In dat opzicht is dit echt een hele waardevolle actie geweest die de politie heeft uitgehaald.
Daarnaast is het ook belangrijk om te constateren dat de Nederlandse Overheid en de Politie dus heel goed in staat zijn om de veiligheid en anonimiteit, die je denkt te hebben, dat die er volstrekt niet is. En dat het als je er genoeg energie in steekt het altijd zal leiden tot het vinden van degenen die hier voor verantwoordelijk zijn."
Hoe ver kan je als politie gaan? Je hebt de site overgenomen, wat laat je wel en niet gebeuren? Is daar een duidelijke objectieve regel voor te geven?
"Het blijft een hele lastige afweging die je moet maken. Er is heel goed nagedacht welke typen illegale goederen er daar werden verhandeld. In dit geval drugs, in plaats van bijvoorbeeld wapens of kinderpornografisch materiaal. Dan ligt het heel anders. Dan is het compleet ondenkbaar dat zo'n marktplaats in de lucht zou blijven.
Maar omdat het gaat over drugs, een relatief minder ingrijpend vergrijp, hebben ze dit uiteindelijk in de lucht gehouden. Ik denk vooral dat het belangrijk is dat die afweging aan de voorkant goed wordt gemaakt. En de politie heeft er dus voor gekozen om dit te gaan doen.
Uiteindelijk hebben ze de tijd ook beperkt gehouden. Na 27 dagen hebben ze gezegd: we hebben genoeg informatie om hier verder mee te kunnen, we stoppen er nu mee. Juist ook misschien om dit soort redenen."
Hoe wordt zo'n onderzoek begeleid vanuit het Openbaar Ministerie (OM)?
"Een Officier van Justitie is verantwoordelijk voor onderzoek naar een strafbaar feit. Dus die is altijd heel dicht er bij betrokken. En zeker in dit soort zaken zit de Officier van Justitie bovenop de materie. Die bewaakt ook dat er uiteindelijk de juiste afwegingen worden gemaakt.
En in de praktijk zijn er dagelijks overlegmomenten tussen politie en het OM om af te stemmen wat er gebeurt in zo'n onderzoek. En om te zorgen dat je de juiste dingen doet die passen binnen de wettelijke kaders."
Hoe weet je dan zeker dat de uitkomsten het zullen houden voor een rechter?
"Ik denk dat het goed is dat een rechter zich hierover kan buigen. Als in sommige gevallen blijkt dat de politie toch te ver is gegaan dan is dat een hele mooie aanleiding om te weten waar de grens nu precies ligt.
Het nadeel is gewoon dat de technologie zo snel gaat dat de wetgeving eigenlijk altijd achterloopt op de actuele stand van zaken in de technologie. Die inhaalslag maken is heel moeilijk. En dan helpt het dat de rechter zich kan buigen over concrete casuïstiek."
