Twee illegale marktplaatsen opgerold, maar de rest gaat gewoon door
Twee grote handelsplaatsen waar vooral illegale goederen werden verhandeld, zijn uit de lucht gehaald: Alphabay Market en Hansa. De laatste, zo bleek vandaag, door de Nederlandse politie, die er bovendien een maand lang de controle heeft overgenomen om de communicatie van criminelen te volgen en hen zo op te sporen. Maar hoe nuttig is dat in de praktijk?
In oktober 2013 werd Silk Road uit de lucht gehaald, tot dan toe praktisch alleenheerser op het gebied van de online-handel in drugs en andere schimmige zaken. Maar het neerhalen van de site leidde er niet toe dat die zaken niet meer online werden verhandeld - integendeel.
Want nadat de politie Silk Road uit de lucht had gehaald, ontstonden er andere marktplaatsen op internet. Sommige hielden het niet lang vol, zoals Utopia, dat door de Nederlandse politie op de korrel werd genomen. Maar andere hielden het langer vol: Alphabay Market was bijna tweeënhalf jaar online.
Bovendien was Alphabay naar verluidt tien keer zo groot als Silk Road. Volgens beveiligingsbedrijf F-Secure werd per week 2 miljoen dollar besteed op de site; in totaal zou er maar liefst 450 miljoen dollar zijn uitgegeven.
Niet gekraakt
Er zijn dan ook andere handelsplaatsen die nu waarschijnlijk staan te trappelen om de voormalige bezoekers van Alphabay en Hansa op te vangen. "Toen ik het laatst in kaart bracht, waren er 83 van dit soort sites", zegt beveiligingsonderzoeker Ezra Windhorst van Surelock. "Daarvan richten de meesten zich op de verkoop van drugs."
Twee sites zijn nu dus in elk geval uit de lucht. De rest kan voorlopig zijn gang gaan, doordat de politie voor zover bekend geen controle heeft over het Tor-netwerk, ook wel het 'dark web' genoemd. Dat netwerk wordt onder meer gebruikt om dit soort websites te kunnen bezoeken.
Tor is een van de weinige manieren om nog te kunnen internetten zonder dat iemand je kan volgen.
Een belangrijke eigenschap van dat Tor-netwerk is dat je je sporen op internet kunt wissen. "Het is een van de weinige manieren om nog te kunnen internetten zonder dat iemand je kan volgen", aldus Rejo Zenger van burgerrechtenorganisatie Bits of Freedom.
Dat kan ten kwade worden gebruikt, maar zeker ook ten goede. "In landen met een regime waar je niet zo blij van wordt, kun je dingen opzoeken die geblokkeerd zijn of waardoor je een bezoekje van de geheime dienst riskeert", zegt Zenger. Maar ook in democratieën als de onze kan je met Tor bijvoorbeeld veilig misstanden bij overheden of bedrijven aan de kaak stellen.
Daardoor is de politie niet geneigd om dat netwerk uit de lucht te halen. "Tor blokkeren zou ook helemaal niet wenselijk zijn, want dan zoeken criminelen wel een andere manier", aldus Zenger. In plaats daarvan richt de opsporing zich op individuele websites, zoals nu dus Alphabay en Hansa.
Dat zijn speciale websites, waarvan de locatie niet bekend is en die je alleen via een versleutelde verbinding kunt bereiken. Het opzetten van zo'n extreem goed beveiligde website is echter heel eenvoudig, zegt Zenger. "Als je een beetje bekend met de techniek, doe je dat in vijf minuten."
Gevoelige slag
Daardoor is het dus ook mogelijk om in een paar minuten een illegale marktplaats op te zetten. Toch denkt de politie de online drugshandel een gevoelige slag te hebben toegebracht. Want niet alleen weet de politie nu de identiteit van veel drugshandelaren en -kopers op Hansa, ook is er een signaal afgegeven dat drugshandel op internet niet anoniem is. "We willen duidelijk maken dat mensen geen drugs moeten kopen op internet", zegt Wilbert Paulissen, hoofd van de landelijke eenheid.
Vandaar dat de politie niet wil vertellen hoe de site onder zijn beheer is gekomen, behalve dat er geen sprake was van een hack. "Gelukkig maken mensen nog fouten", zei cybercrime-officier van justitie Martijn Egberts cryptisch.
Dat duidt erop dat een van de beheerders van de website een fout heeft gemaakt, waardoor de politie achter zijn identiteit is gekomen. Dat zou niet de eerste keer zijn: ook de beheerder van Silk Road is zo opgepakt, en volgens de FBI is de beheerder van Alphabay Market ook door een foutje gepakt. Een illegale marktplaats opzetten is dus makkelijk, maar niet gepakt worden blijkt toch minder eenvoudig.
