Meer mensen krijgen veteranenziekte
Het aantal mensen dat de veteranenziekte heeft gekregen is de laatste zes jaar geleidelijk toegenomen. Een duidelijke oorzaak is er niet, zegt het RIVM in een rapport. De veteranenziekte wordt veroorzaakt door de legionella-bacterie.
In 2016 was er een recordaantal mensen met de veteranenziekte in Nederland: 324, twintig van hen zijn overleden. In de twee jaar ervoor waren er 273 en 214 mensen die ziek werden. In beide jaren stierven dertien mensen aan de gevolgen van de ziekte.
De legionella-bacterie ontwikkelt zich het best in warm, stilstaand water. Als dat water verneveld wordt, bijvoorbeeld bij fonteinen of tuinsproeiers, kunnen mensen besmet raken. De bacterie wordt dan ingeademd en komt in de longen terecht. Daar kan de bacterie een longontsteking veroorzaken, ook wel bekend als de veteranenziekte. Dat kan dodelijk zijn. Van het drinken van besmet water kunnen mensen niet ziek worden.
Nat en warm
In totaal, inclusief Nederlanders die in het buitenland besmet raakten, werden in 2016 464 ziek van de legionella-bacterie. In 2010 was het totaal zieken met 473 iets hoger, maar toen waren er meer Nederlanders die in het buitenland de bacterie opliepen.
Voor 2010 was er een aanwijsbare oorzaak voor het hoge aantal gevallen van de veteranenziekte. De zomer was nat en warm, wat ideale omstandigheden zijn voor de legionella-bacterie.
Ook voor de stijging van de afgelopen jaren vormt toenemend nat en warm weer mogelijk een deel van de verklaring, zegt Petra Brandsema, onderzoeker bij het RIVM. "Wat ook mee kan spelen, is dat we te maken hebben met een steeds grotere ouderenpopulatie, en daarmee een grotere kwetsbare groep."
Kleine uitbraken
In 2016 was geen specifieke grote uitbraak van legionella, schrijft het RIVM. Er waren meer kleine uitbraken, waarbij de bron van de besmetting niet kon worden vastgesteld. In mei en juni waren de uitbraken toe te schrijven aan de vele regen die in de weken daarvoor was gevallen, maar bij de andere pieken was het weer geen duidelijke oorzaak.
De methode om een legionella-besmetting te ontdekken, is vorig jaar iets verbeterd, maar volgens het RIVM kan dat niet als enige de toename verklaren. De voorlopige cijfers van 2017 zijn tot nu toe op of boven het gemiddelde.
Om te proberen te achterhalen wat de besmettingsbron is, interviewt de GGD elke patiënt om te vragen waar ze zijn geweest. "Als de plek door andere patiënten ook genoemd is, gaan we erheen om monsters af te nemen", zegt Brandsema.
In het merendeel van de gevallen, ongeveer 85 procent, wordt de precieze besmettingsbron niet vastgesteld. De Stichting Veteranenziekte zou daarom graag zien dat er per geval uitgebreider wordt nagegaan waar de besmetting vandaan komt. Volgens Brandsema is dat in het verleden gebeurd, maar leidde dat niet tot het vinden van meer bronnen.
Regenplassen
Brandsema zegt dat onderzoek uitwijst dat de bacterie niet alleen in water voorkomt, maar ook in de grond. Zo is het mogelijk dat mensen via regenplassen besmet kunnen raken. "In zulke plassen kan ook wat grond voorkomen. Als er dan een auto voorbijrijdt en het water spat op, kan dat ook hele kleine spetters veroorzaken die mensen kunnen inademen."
Het aantal mensen dat in aanraking komt met de bacterie ligt nog veel hoger. "Als er een uitbraak is, zien we dat een heel klein percentage ziek wordt. We denken dat dat te maken heeft met afweer, mensen met een verminderde weerstand en rokers krijgen sneller de veteranenziekte."
Brandsema benadrukt dat het risico om de veteranenziekte op te lopen relatief klein is: in 2016 ging het om een voorkomen van minder dan 3 op 100.000.
Volgens het RIVM is de kans dat mensen thuis ziek worden van drinkwater erg klein. Wel wordt geadviseerd om de boiler of combiketel goed af te stellen (minimaal 60 graden), het warme en koude water wekelijks te gebruiken en na de vakantie de kranen en douche door te spoelen.
