Tussen de wanhopige boeren: 'Als jij weet wat ik moet doen, zeg het me'

• Paulus Houthuijs

  Redacteur Online

"Ik hoor al wat grommen in de verte", zegt melkveehouder Ard van Calis grijnzend. De ongeveer 250 hoofden voor het provinciehuis in Den Bosch draaien richting de straat. Luid brommend tuffen zes tractoren het plein op.

De voorste draagt in de roestige laadklep een protestbord. De boodschap: 'Brabantse boeren, geen toekomst!' Het beschrijft perfect het onderbuikgevoel van de demonstrerende veehouders. Zelfs als de verscherpte milieuplannen niet doorgaan, ziet een aantal van hen het somber in.

Uit een van de trekkers stapt een bedrukte Tom van der Biezen (19). "Het knauwt aan je", zegt hij kijkend naar de stoeptegels. Zijn ouders hebben een klein bio-melkveebedrijf en hij wil het graag overnemen.

De vereiste milieumaatregelen waar de boeren aan moeten voldoen, komen hem te snel. "2026 was redelijk voor de milieu-investeringen", zegt Tom. "Maar 2022, zoals in de actuele plannen, is voor ons gewoon niet haalbaar." Omschakelen kost volgens hem ruim 90.000 euro. Hij vindt wel dat het noodzakelijk is om te doen.

Het RIVM concludeerde dat omwonenden van veehouderijen in Brabant meer last hebben van luchtwegproblemen. "Daar valt wel iets voor te zeggen."

Toch voelt investeren in de extra milieumaatregelen voor Tom als doorgaan met een aflopende zaak. En dat terwijl hij net geslaagd is voor zijn examen. "Als het allemaal verkeerd loopt, dan verhuis ik gewoon naar Frankrijk." Hij houdt te veel van het boerenleven om ermee te stoppen.

De boerderij van zijn ouders staat in een woonwijk in Rosmalen, dus het gezin kan voor de grond "nog wel iets krijgen". Maar niet iedereen heeft dat voordeel.

Ard (37) uit het Oost-Brabantse dorp Neerkant heeft dat voordeel niet. "Een plan B is voor mij onmogelijk, zoals voor zoveel kleine boeren", zegt hij met een zwaar Brabants accent.

Zijn veebedrijf verkopen, levert volgens hem vrijwel niets op. "Zeker nu er nog ruim 150.000 euro tegenaan moet om te voldoen aan de nieuwe normen. Als jij weet wat ik moet doen, mag je het zeggen."

Ard denkt dat de gezondheidsrisico's uit het RIVM-rapport marginaal zijn. Hij vindt dat de techniek om de uitstoot van schadelijke gassen in stallen te beperken al snel genoeg wordt omarmd.

Boegeroep klinkt plots voor de ingang van het provinciehuis. In het sluimerzonnetje houdt een groepje activisten spandoeken omhoog met daarop: Less meat, less heat. "Me-ga-stal-len weg er-mee", roept de groep. De agrariërs lachen erom. "Eet meer vlees, eet meer vlees", schreeuwt er een met zijn handen als een trechter voor zijn mond.

Een jongen rent uit de menigte naar voren en plakt een pro-boerensticker op een groot spandoek van de dierenactivisten. Geërgerd trekt een vrouw die er weer af. "Wij zijn ook tegen de nieuwe plannen", zegt ze. "Dit leidt alleen maar tot schaalvergroting, waar juist de banken van profiteren."

Omstanders zijn niet overtuigd van het betoog van de vrouw. "Jullie zijn er echt niet voor ons", roept iemand boos. Zo'n 50 meter verderop schakelt een man een megafoon aan. Er klinkt een schel, piepend geluid en een paar mensen stoppen in een reflex hun vinger in de oren.

De spreker is Janus Scheepers (60). De bestuurder van boerenbelangenvereniging ZLTO roept mensen op naar het grote scherm op het plein te lopen. Daarop is de vergadering van de Provinciale Staten te zien. Straks stemmen ze over het besluit.

"De toekomst voor jonge boeren is zorgelijk", zegt hij terwijl hij zijn megafoon weglegt. Janus heeft een paar zweetdruppels op zijn hoofd vanwege de zomerse temperaturen en zijn zwarte colbert.

De ZLTO-bestuurder schat dat 400 tot 500 boeren gedwongen moeten stoppen, mochten de plannen doorgaan. "Vooral veel kleine ondernemingen wacht een koude sanering."

Op het tv-scherm neemt een van de 36 insprekers het woord. Het is Willem Berkers van actiegroep Jonge Trotse Boeren. Hij kan zijn frustratie niet verbergen. Met trillende stem richt hij zich tot de provinciebestuurders. "Ik vraag mij af hoe jullie 's nacht kunnen slapen. De rest van mijn spreektijd zal ik zwijgen om, hopelijk, tot jullie door te dringen."

Er volgt een stilte, 30 seconden lang, op het plein en in de vergaderzaal. Dan barst op het plein een luid gejuich los en een daverend applaus.