Italië eist hulp met migrantenstroom, maar wil de rest van Europa?
In Brussel wordt de vergelijking constant gemaakt: dit jaar lijkt heel veel op 2015, het jaar dat de grote migratiestromen de EU politiek in een crisis stortten. Vandaag spreken de Europese ministers van Justitie met elkaar in Estland. Belangrijkste doel: voorkomen dat er weer een grote ruzie ontstaat over migranten.
Toen was het vooral Griekenland dat de vele Syrische vluchtelingen niet meer aankon, dit keer is het Italië dat de noodklok luidt. Daar kwamen dit jaar al meer dan 80.000 migranten aan, voor het grootste deel Afrikanen. Ze gaan in Libië de zee op in niet-zeewaardige rubberboten en worden vaak opgepikt door hulpverleningsorganisaties. Die zetten ze af in Italiaanse havens.
Veilige landen
De Italianen zijn het zat om als enigen al die vluchtelingen op te vangen. Ze willen hulp van de rest van de EU. Geld om alle vluchtelingen op te vangen zou al helpen, maar ze willen vooral dat andere landen vluchtelingen overnemen, ook als de kans klein is dat ze een verblijfsvergunning kunnen krijgen.
Maar het is de vraag of de rest van Europa die hulp wil bieden. Elizabeth Collett van het Migration Policy Institute in Brussel ziet dat veel landen vinden dat ze zelf al heel veel hebben gedaan. Het overnemen van migranten zien ze helemaal niet zitten.
Het probleem is dat de meeste migranten in Italië niet in aanmerking komen voor een verblijfsvergunning in Europa. Ze komen uit veilige landen. Andere EU-landen zien het nut er niet van in om migranten van Italië over te nemen, als ze die uiteindelijk toch terug moeten sturen naar hun eigen land.
De Italianen hebben wel een dreigement in handen: als de andere EU-landen niet snel helpen dan worden de schepen met migranten niet meer toegelaten in Italiaanse havens en doorgestuurd naar havens in andere Europese landen. Dat is een nachtmerriescenario voor de rest van de EU.
"Het kan leiden tot boten van hulpverleners die nergens kunnen aanmeren", zegt Elizabeth Collett. "Die boten hebben de middelen om mensen een paar dagen op te vangen, maar niet voor een paar weken. Dat zou vreselijke drama's veroorzaken."
Weinig steun
Frankrijk en Duitsland kunnen Italië vandaag al wel wat toezeggen. Ze nemen enkele honderden vluchtelingen over, om de druk op Italië te verlichten. Maar dat zet alleen zoden aan de dijk als andere landen volgen. Het is erg de vraag of dat gebeurt.
Oostenrijk lijkt in ieder geval niet van zins om iets te doen. Dat land heeft plannen om de grensbewaking aan te scherpen, om te voorkomen dat vluchtelingen vanuit Italië doorreizen. En ook Nederland zegt op dit moment nog niets toe.
De rest van de landen vindt dat Italië veel te weinig doet om de vluchtelingen goed te registreren en uiteindelijk ook terug te sturen, zegt Elizabeth Collett. Dat zorgt ervoor dat ze niet bereid zijn om Italië zomaar alle hulp te bieden die het vraagt.
Landen die het niet eens kunnen worden over een aanpak, elkaar bedreigen en hun grensbewaking tegen de wil van andere landen aanscherpen - het begint allemaal alweer veel te lijken op 2015. Het is vandaag aan de ministers van Justitie om de crisissfeer van toen niet terug te laten komen.
