De gemeentelijke bouwinspecteur wordt binnenkort mogelijk ingeruild voor een private controleur. Deze zogenaamde 'kwaliteitsborger' wordt dan ingehuurd door de opdrachtgever.
Maar vier grote steden zien dat helemaal niet zitten en verzetten zich tegen de privatisering van het bouw- en woningtoezicht. Ze vragen de Eerste Kamer in een brandbrief om het wetsvoorstel, dat het toezicht op de nieuwe manier regelt, te verwerpen. Demissionair minister van Binnenlandse Zaken Ronald Plasterk heeft zojuist voorgesteld om het besluit een jaar uit te stellen. Er was te veel discussie in de Eerste Kamer.
Niet adequaat
De kwaliteitsborger is een slager die zijn eigen vlees keurt, vinden Amsterdam, Rotterdam, Utrecht en Den Haag. Die wellicht graag de aannemer te vriend wil houden voor toekomstige opdrachten.
"Als handhavende instantie moeten wij op tijd kunnen zien wat er misgaat. Volgens het huidige wetsvoorstel kan dat niet. Dan kun je dus alleen maar ingrijpen als het te laat is", zegt de Haagse wethouder Joris Wijsmuller.
Ira Helsoot, hoogleraar besturen van veiligheid, ziet juist de voordelen van het nieuwe systeem. "Het huidige systeem is alleen papier - er is geen toezicht - dus het kan niet slechter. En degene die straks controleert heeft een 'incentive' want als hij het niet goed doet, is hij out of business."
Onder meer door de dramatische flatbrand in Londen is de twijfel én de discussie over het private toezicht toegenomen. De brand in Londen kostte aan zeker tachtig mensen het leven. Het gebouw was bekleed met brandgevaarlijke aluminium panelen. Ook daar was sprake van privaat toezicht.
Economische motieven
"We leven in een tijd van zelfregulering, we laten het aan de sector zelf over. Maar de overheid is verantwoordelijk, en die trekt zich juist terug", vindt Pieter van Vollenhoven, voorzitter van de stichting Maatschappij en Veiligheid en praktijkhoogleraar risicomanagement.
"Eerlijk gezegd zie je wel dat vaak de grenzen worden opgezocht, op grond van economische motieven", denkt Van Vollenhoven.
Maar volgens het ministerie van Volkshuisvesting versterkt het wetsvoorstel de positie van de persoon of het bedrijf dat het gebouw gaat gebruiken. "Door de toenemende complexiteit in de bouw is herziening van het huidige stelsel van kwaliteitsborging noodzakelijk. Hiermee wordt de relatie tussen de opdrachtgever, de bouwconsument, en de bouwende partijen evenwichtiger."
Bij de oplevering moet de aannemer aantonen dat aan de regelgeving is voldaan, aldus de samenvatting. "Wanneer bij oplevering blijkt dat een bouwwerk niet volgens de regelgeving en gemaakte afspraken is gebouwd, krijgen opdrachtgevers betere mogelijkheden om de aannemer aan te sporen tot herstelwerkzaamheden."
Ondeugdelijk
De gemeente Den Haag deed eind 2014 al een proef: private controleurs moesten toezien op de bouw van 437 woningen. Bij vier van de projecten moest de gemeente alsnog ingrijpen. Twee projecten werden zelfs volledig stilgelegd vanwege instortingsgevaar.
Na het experiment werden harde conclusies getrokken: zo'n honderd Hagenaars hadden bijvoorbeeld mogelijk een 'ondeugdelijk' huis gekocht. Den Haag nam de regie bij de oplevering van nieuwbouwwoningen daarna weer in eigen hand.
De Eerste Kamer debatteert vandaag over de nieuwe Wet Kwaliteitsborging voor het Bouwen die het toezicht op de bouwvoorschriften in Nederland regelt. In februari heeft de Tweede Kamer de wet al goedgekeurd.
