Dit was Fred Ros, nu is hij iemand anders: zo verdwijnen kroongetuigen
Wat de afspraak is met Fred Ros, is een goed bewaard geheim. Maar ongetwijfeld heeft hij tijdens de onderhandelingen over zijn bescherming gekeken naar het (uitgelekte) bedrag dat de andere kroongetuige kreeg van justitie: 1,4 miljoen euro.
Vandaag bepaalde het gerechtshof in het liquidatieproces Passage dat de verklaringen van de criminele kroongetuigen Fred Ros en Peter la S. betrouwbaar zijn. Hun eigen straffen zijn gehalveerd. Zij zijn inmiddels begonnen aan een nieuw leven in een getuigenbeschermingsprogramma.
Toch is het niet zo dat ze simpelweg een grote zak geld meekrijgen om ergens op een tropisch strand te luieren. Integendeel: opgenomen worden in een getuigenbeschermingsprogramma is geen pretje.
Afscheid nemen van je vertrouwde omgeving, familieleden en vrienden vaarwel zeggen en, niet ongebruikelijk, verhuizen naar een ander land. Je moet in staat zijn alles op te geven - en dat kan niet iedereen.
Om te beginnen: getuigenbescherming staat los van de deal die kroongetuigen sluiten met justitie. Zo'n deal gaat over strafvermindering in ruil voor belastende verklaringen. Opname in een getuigenbeschermingsprogramma wordt geregeld in een aparte overeenkomst.
Het begint allemaal met een hoop gesprekken. Die gaan over wat een crimineel verwacht aan bescherming en wat het Openbaar Ministerie kan bieden. De getuige wordt ook psychologisch onderzocht, want je moet het wel aankunnen om een nieuw leven te leiden.
Het was lastig bij Fred Ros: hij schoot vaker raak in de slaapkamer, dan op straat.
Behalve de kroongetuige zelf, moet ook zijn naaste omgeving instemmen. Als de rest van het gezin niet wil, wordt het een stuk ingewikkelder. En wie mag er überhaupt mee? Partner en kinderen liggen voor de hand. Maar een broer of zus? Ouders? Stiefkinderen?
"In het geval van Fred Ros was dat best ingewikkeld", zegt een ingewijde. "Want hij schoot vaker raak in de slaapkamer dan op straat."
En dan begint het pas echt.
Kroongetuigen als Peter la S. en Fred Ros krijgen een totaal andere identiteit. Dat is niet alleen een kwestie van een nieuw paspoort. Het betekent ook een nieuw levensverhaal verzinnen en niet meer praten over hun verleden. Nooit mogen ze verraden wie ze in een vorig leven waren.
Een nieuw uiterlijk behoort ook tot de mogelijkheden. Dat betekent dat de getuige chirurgische ingrepen ondergaat en dat tatoeages weggehaald worden - Fred Ros heeft (of had) er in ieder geval één.
Met een nieuw gezicht, een nieuwe identiteit en een nieuwe woonplaats is het de bedoeling dat de getuigen zo snel mogelijk op eigen benen kunnen staan. En dus is een inkomen nodig.
Een kroongetuige kan een voordelige lening afsluiten bij justitie om een eigen bedrijf te beginnen. Een deel van het geld voor Peter la S. bestond uit zo'n lening: zes ton in totaal.
Daar zitten wel voorwaarden aan, net als aan de rest van de getuigenbescherming. Houdt een crimineel zich keer op keer niet aan de afspraken, of houdt hij zich opnieuw bezig met criminele activiteiten, dan kan hij uit het programma worden gezet.
Toch is de overheid ook dan verplicht om iemand zo goed mogelijk terug te begeleiden. Het betekent ook niet dat de deal met justitie over strafvermindering vervalt.
De praktijk leert dat het criminelen nogal eens zwaar valt om een heel ander leven te leiden. Vooral voor wie gewend is om het breed te laten hangen, kan het schrikken zijn. Het OM kijkt namelijk naar hoeveel legaal inkomen iemand had en stelt daar een vergelijkbaar bedrag tegenover.
Bovendien is het de bedoeling om niet op te vallen. Bergen cash uitgeven in de plaatselijke nachtclub is er dus niet meer bij. Schulden worden trouwens niet kwijtgescholden en ook een strafblad blijft gewoon overeind.
Niet iedereen kan overweg met de ijzeren discipline die hoort bij het getuigenbeschermingsprogramma. Het gebeurt dan ook wel eens dat iemand eruit stapt uit ontevredenheid over wat het OM volgens hen zou regelen.
Maar wie zich onder zijn nieuwe alias weet te handhaven, lijkt werkelijk verdwenen. Tot nu toe zijn honderden mensen beschermd (geweest), vaak langdurig. Voor zover bekend is nog nooit iemand door een buitenstaander getraceerd.
Waarschijnlijk de enige momenten dat we ooit nog wat horen van Peter la S. of Fred Ros, is als ze moeten getuigen in de zaak tegen Willem Holleeder.
