Zeven vragen over de recente aanslagen in Groot-Brittannië
Bij de aanslag in Londen zaterdagavond kwamen zeven mensen om het leven en er vielen tientallen gewonden. Het was de derde aanslag in Groot-Brittannië de afgelopen maanden. Onze correspondent Suse van Kleef stelde zeven vragen over de recente aanslagen aan Andrew Silke, hoofd terrorismestudies aan de University of East London.
Drie aanslagen in drie maanden: is Groot-Brittannië ineens een broedplaats voor moslimterrorisme?
Niet ineens. We hebben al heel lang een probleem met moslimterrorisme en extremisme. Maar het verschil met de vorige jaren is dat het dit jaar daadwerkelijk is gelukt aanslagen te plegen. Maar de dreiging bestaat al een jaar of vijftien, er worden al een hele tijd heel veel aanslagpogingen verijdeld.
Hoe kan het dat deze drie aanslagen grotendeels zijn gepleegd door mensen die bekend waren bij de Britse veiligheidsdiensten?
De veiligheidsdiensten hebben een lijst van 20.000 tot 30.000 mensen die potentiële extremisten zijn. Niet iedereen op deze lijst is overigens per se enorm gevaarlijk. Er staan ook mensen op waar ze zich zorgen over maken, maar waar ze niet van verwachten dat ze bezig zijn met het voorbereiden van een aanslag. Maar 30.000 mensen is een veel te grote groep om in de gaten te houden.
De veiligheidsdiensten moeten dus nu heel kritisch gaan kijken naar de methodes die ze gebruiken om mensen te beoordelen.
Als je een persoon 24 uur per dag in de gaten wil houden, dan heb je twintig man politie nodig. Dus als je 30.000 man constant in de gaten wil houden, heb je 600.000 politiemensen nodig. Die zijn er niet. Als je zo veel agenten aanneemt, dan word je een politiestaat. Ik denk niet dat we dat moeten willen, en denk ook niet dat we dat kunnen betalen. Je kunt dus niet alles zien: je zal altijd dingen missen.
Deze mensen stonden op de radar, maar zijn blijkbaar niet aangemerkt als heel gevaarlijk. Er worden fouten gemaakt, het blijft mensenwerk. De veiligheidsdiensten moeten dus nu heel kritisch gaan kijken naar de methodes die ze gebruiken om mensen te beoordelen.
Misschien waren de aanslagplegers bijvoorbeeld twee jaar geleden nog relatief onschuldig en dus aangemerkt als randfiguur, maar zijn ze binnen korte tijd geradicaliseerd. Misschien moeten ze vaker checken hoe het nu met die mensen staat. Maar dat kost natuurlijk weer meer mankracht.
Waarom vinden deze aanslagen wel plaats in Groot-Brittannië, en (nog) niet in Nederland?
Nederland heeft natuurlijk ook problemen op dit gebied, maar minder dan hier. Dat komt deels doordat er gewoon minder mensen wonen. Groot-Brittannië heeft een grote populatie, en we hebben ook een grote moslimpopulatie. Natuurlijk is de grote meerderheid van de moslims die in Groot-Brittannië woont niet geradicaliseerd, geen extremist en geen terrorist.
Maar ook al heeft maar een heel klein percentage extremistische denkbeelden: het absolute aantal geradicaliseerden is groter als je meer inwoners hebt. En dus is het risico op een aanslag groter. Het is deels gewoon een kwestie van aantallen: over het algemeen lopen landen met een grote (moslim)populatie meer risico.
Regeringen beweren graag dat radicalisering puur het resultaat is van extremistische ideologie.
Maar radicalisering is een complex probleem. Regeringen beweren graag dat radicalisering puur het resultaat is van extremistische ideologie. Maar we weten dat het niet zo simpel is, er zijn veel meer factoren die een rol spelen: marginalisatie, discriminatie, de levensloop van het individu, sociale contacten, vrienden en familie. Maar ook: de situatie in het Midden-Oosten. Het is een combinatie van uiteenlopende oorzaken.
En België dan? Dat is een veel kleiner land, maar met relatief veel aanslagen.
België is een uitzondering. Proportioneel worden daar heel veel aanslagen gepleegd, terwijl er niet zo veel mensen wonen. Een van de belangrijkste problemen is het gebrek aan integratie. Je ziet dat de moslimgemeenschap niet goed is geïntegreerd in de maatschappij. Er zijn EU-landen die net zo'n grote moslimpopulatie hebben als België, maar die veel minder problemen hebben.
Ik denk dat het komt doordat de moslimgemeenschap in die landen veel beter is geïntegreerd en veel minder geïsoleerd en gemarginaliseerd is. Daardoor is het niveau van radicalisering en extremisme in die landen lager.
Is de integratie in Nederland ook beter geregeld dan?
Vergeleken met andere landen in de EU wordt Nederland gezien als een van de landen waar integratie, en de omgang met minderheden, redelijk lukt.
Is Londen ook gewoon een aansprekender doelwit voor terroristen?
Het is al een tijd een belangrijk doelwit: het is een van de grootste steden ter wereld, staat altijd in de belangstelling van de media en er is heel veel toerisme. Maar ik denk dat alle grote steden in Europa een potentieel doelwit zijn. Een aantal steden springen daar nog bovenuit: Parijs, Londen en Brussel. Maar goed, kijk naar Manchester: er zullen ook andere steden getroffen worden door een aanslag.
Waar komt de stijging in het aantal aanslagen de laatste tijd in West-Europa vandaan?
Als we kijken naar de laatste zes maanden is de situatie in Syrië en Irak erg veranderd, ik denk dat dat een belangrijke reden is. Islamitische Staat wordt teruggedrongen, verliest terrein. Eerder zei de terreurorganisatie tegen Europeanen: kom hierheen, kom meevechten. Nu zeggen ze: nee, blijf in Europa en pleeg daar aanslagen. Toen dachten we: dit betekent dat het risico op aanslagen hier enorm toeneemt.
