Montenegro heeft een minileger van 1500 soldaten. De luchtmacht is opgeheven. Van de marine is weinig meer over. En het Balkanlandje kampt al jaren met enorme corruptie. Zijn de Montenegrijnen klaar voor toetreding tot de NAVO?
Volgens de gangbare criteria niet, maar op de Brusselse NAVO-top donderdag, in aanwezigheid van Donald Trump, wordt de ex-Joegoslavische deelrepubliek omarmd als nieuwe militaire bondgenoot.
We zijn in 1999 nog door de NAVO gebombardeerd, en nu worden we er lid van. Volstrekt idioot.
Daarvoor is maar één uitleg, zeggen NAVO-waarnemers: met de toetreding van Montenegro (600 duizend inwoners) versterkt de NAVO zijn positie op de Balkan waar ook Rusland hengelt naar bondgenoten.
"We zijn in 1999 nog door de NAVO gebombardeerd, en nu worden we er lid van, dat is volstrekt idioot", zegt Milan Knezevic, leider van een pro-Russische oppositiepartij in de Montenegrijnse hoofdstad Podgorica. "Het is alsof je een meisje dwingt om met haar verkrachter te trouwen."
Veel Montenegrijnen voelen zich door cultuur, taal en religie verbonden met Rusland. "Zij hadden helemaal geen keuze willen maken tussen Moskou en de NAVO", zegt Knezevic. Maar de Montenegrijnse regering heeft het doorgedrukt, zegt hij. "Ze hebben het niet eens aangedurfd om een referendum te organiseren."
Speelbal
Het heeft van zijn land een speelbal gemaakt in een geopolitiek spel op de Balkan waar het Westen en Rusland vechten om invloed. "Maar deze strijd hebben de Russen hier in Montenegro alvast verloren", zegt premier Dusko Markovic in zijn werkkamer.
Op zijn bureau staan een paar dure flessen rode wijn van het Montenegrijnse topwijnhuis Plantaze. Rusland importeert al decennia jaarlijks ruim een miljoen Plantaze-flessen, maar sinds Montenegro's NAVO-toetreding vaardigde Moskou een wijnboycot uit. Een ordinaire wraakactie, noemt premier Markovic het. "Er is helemaal niets mis met onze wijn."
Dwars door de Plantaze-wijngaarden, een half uur rijden van de hoofdstad, ligt een tien meter brede asfaltbaan die in voormalig Joegoslavië nog dienst deed als militaire landingsbaan. Joegoslavië vloog toen nog met Russische MIG-gevechtsvliegtuigen. "Aan het eind loopt de landingsbaan dood in een berggrot waar de MIG's zich verscholen hielden", zegt Milan Milutinovic. Hij is bij wijnhuis Plantaze de exportmanager.
De aloude MIG-grot is nu omgebouwd tot wijnproeverij voor internationale klanten. Maar de Russische inkopers komen niet meer. "Proef maar!", zegt hij, terwijl hij een witte Plantaze uitschenkt. "Natuurlijk word je daar niet ziek van. Die boycot is gewoon een Russische pesterij."
Veel power hebben we niet meer, geeft marinekapitein Igor Vujacic toe. Achter hem, aan de kade van de oude marinebasis in kustplaats Bar, liggen een paar marineschepen weg te roesten. Twee fregatten zijn nog actief.
Gevechtsklaar? Vujacic jaagt er nu vooral mee op drugscriminelen. "Vorige week nog hebben we een Albanese smokkelboot, onderweg naar Italië met 1500 kilo drugs, onderschept op zee."
Laat ze maar doen, zegt maritiem-historicus Drazen Jovanovic laconiek. "Alles beter dan oorlog voeren." Drazen heeft verlangen naar de tijd dat zijn land nog Joegoslavië was. "Met een groot en sterk leger, maar bovenal: neutraal."
Tegenwoordig vaart hij met toeristen over de Montenegrijnse baai van Kotor naar de zeegrotten waar vroeger onderzeeboten zich schuil hielden voor mogelijke vijanden.
Bij het binnenvaren van de grootste onderzeebootgrot wijst Drazen naar de graffiti die is gespoten tegen de wand. "Achter gelaten door de jongens die hier nu muziekfestivals organiseren", lacht Drazen. "Nu wordt hier gedanst."
