'We raadden altijd al af voor een kind naar Cambodja te gaan'

"Ik ben blij dat het is goedgekomen voor die mannen. Maar laat het weer een waarschuwing zijn: jongens, het gaat niet altijd goed. We kennen ook verhalen van kinderen die twee jaar in een buitenlands weeshuis moeten zitten. Bezint eer ge begint."

Jelle Martens zet zich met het platform Meer dan Gewenst in voor de kinderwens van lhbt'ers. Hij kent meer dramatische verhalen zoals die van baby Mylan. Vanochtend werd bekend dat de baby met hulp van de Nederlandse ambassade Cambodja uit werd gesmokkeld. Het kind was in juridisch niemandsland terechtgekomen toen Cambodja ineens draagmoederschap verbood.

"Het is zuur voor die mannen, maar het was wat mij betreft eigen schuld, dikke bult", oordeelt Martens over het geval. "We raadden al langer bepaald niet aan om naar Cambodja te gaan, maar niet iedereen luistert ernaar."

Omdat commercieel draagmoederschap in Nederland verboden is, zoeken wensouders steeds vaker een draagmoeder in het buitenland, merkt Martens. "De belangstelling onder homomannen is groeiend. We geven er veel voorlichting over. Op bijeenkomsten die we organiseren, melden zich ieder jaar enkele tientallen stellen die er in ieder geval interesse in hebben."

Gedetailleerde cijfers ontbreken. Zo is dus niet bekend hoeveel kinderen er jaarlijks op deze manier geboren worden. Ook is niet duidelijk hoeveel andere Nederlandse wensouders in oktober werden getroffen door het plotselinge verbod van Cambodja.

"Ik ken alleen verhalen van horen zeggen, maar het gebeurt vaker", zegt Martens. "Het kan gebeuren dat een kind dat in het buitenland wordt geboren niet de Nederlandse nationaliteit heeft volgens Nederlands recht, maar ook niet die van het geboorteland volgens het recht daar. Dan heb je dus een stateloos kind."

"Het is belangrijk om je heel zorgvuldig voor het specifieke land te laten informeren door een jurist met verstand van zaken. Ik snap heel goed dat de wens om ouder te worden heel diep zit. Maar je bent verantwoordelijk voor het kind. Dat is altijd belangrijker dan je eigen wens."

Martens adviseert ouders hulp in Canada of de VS te zoeken, waar draagmoederschap ook juridisch goed geregeld is. "Maar die procedures zijn verschrikkelijk duur, alleen al vanwege de vluchten en medische kosten die je zelf moet betalen. Dat leidt ertoe dat mensen naar landen gaan waar het goedkoper kan, maar de rechten minder goed geregeld zijn."

"Het gebeurt in veel van die landen omdat er geen wetgeving is op dit gebied. Als de overheid dan ziet dat het een industrie is, komen die wetten er ineens wel. Het circus verplaatst zich zo door heel Zuidoost-Azië. Dat leidt tot grote risico's voor alle betrokkenen: de wensouders, de eiceldonor, de draagmoeder en het kind."

Redelijke vergoeding

Om verwijten als uitbuiting van draagmoeders en kinderhandel te voorkomen, zou er eigenlijk in Nederland een andere regeling moeten komen, vindt Martens. Hij onderschrijft de voorstellen die de commissie-Wolfsen vorig jaar deed over draagmoederschap in het rapport Herijking Ouderschap.

"Vrouwen zouden het niet voor het geld moeten doen, maar een redelijke vergoeding is op zijn plaats, misschien enkele honderden euro's per maand. Dat zou gedurende de zwangerschap betaald moeten worden, dus niet als een succes fee na een geslaagde bevalling. Dat lijkt weer op het kopen van een baby, terwijl het gaat om compensatie van een vrouw die een prachtige dienst verricht."