De koning laat zich in beginsel niet interviewen

• 

  Piet van Asseldonk

  Redacteur Koninklijk Huis, schrijft over actuele ontwikkelingen rond het koningshuis.

Het gesprek met koning Willem-Alexander dat NOS en RTL aan de vooravond van Koningsdag uitzenden is, alleen al omdat het plaatsvindt, een bijzondere en dus nieuwswaardige gebeurtenis. Het is zijn eerste grote interview na zijn inhuldiging.

Leden van het Koninklijk Huis geven in beginsel geen interviews. Slechts in een enkel geval wordt een verzoek gehonoreerd, zegt de Rijksvoorlichtingsdienst. Dat geldt al helemaal voor een zittende koning (m/v). Als onpartijdig staatshoofd worden diens woorden op een goudschaaltje gewogen en al wat hij zegt, moet vooraf de goedkeuring hebben van de voor hem politiek verantwoordelijke premier.

Mediamogelijkheden

Interviews met het staatshoofd zijn zeldzaam. Aan kranten, tijdschriften en radio geven ze die in principe (en ook feitelijk) nooit. Inspelend op nieuwe mediamogelijkheden kwamen er wel koninklijke interviews in beeld.

Presentator Jan van Hillo beet het spits af toen hij Juliana in 1973 bij haar zilveren regeringsjubileum in beeld vragen stelde. Zes jaar later, toen Juliana 70 werd, deed socioloog Hilde Verwey-Jonker hetzelfde in een documentaire van Bert Haanstra.

Beatrix gaf als koningin vier keer een televisie-interview. In 1988, toen ze 50 werd, legde de schrijfster Hella Haasse haar wat vragen voor. In de context van een charmeoffensief, gunde Beatrix haar onderdanen toen ook een kijkje in haar persoonlijk leven. Bij haar zilveren huwelijk in 1991 had de journalist W.L. Brugsma een televisiegesprek met Beatrix en Claus.

In 2000, toen ze 20 jaar koningin was, stond Beatrix NOS-presentator Maartje van Weegen te woord en in 2005, toen ze 25 jaar op de troon zat, mocht rechtshistoricus Dorien Pessers Beatrix interviewen. In deze laatste twee gesprekken ging het vooral over de manier waarop zij haar koningschap invulde.

Voor een afgetreden of nog (net) niet aangetreden vorst is de praktijk wat minder strikt. Zowel Beatrix en Claus als Willem-Alexander en Máxima gaven op televisie kennismakingsinterviews in het kader van hun verloving en huwelijk en aan de vooravond van hun inhuldiging.

Speciaal was het openhartige vraaggesprek van Juliana en Bernhard in 1987 met Maartje van Weegen. Dat was bij gelegenheid van hun 50-jarige huwelijk. Juliana was toen al zeven jaar ambteloos burgeres en kon vrijuit praten.

Dat deed ze in elk geval. Beatrix heeft zich na haar aftreden nog niet tot een (terugblikkend) vraaggesprek laten verleiden.

Specifiek werkterrein

Interviews met andere leden van het Koninklijk Huis, hoewel ook vallend onder de ministeriële verantwoordelijkheid, vinden vaker plaats. Veelal heeft zo'n interview dan betrekking op een specifiek werkterrein van het betreffende lid van het Koninklijk Huis, legt de RVD uit.

Nog niet zolang geleden was het vrijwel onmogelijk om het gekroonde staatshoofd een vraag te stellen. Pas onder Beatrix konden tijdens bijvoorbeeld een staatsbezoek enkele, vooraf aangemelde, vragen gesteld worden. Camera's waren daarbij taboe.

Koning Willem-Alexander ging een stapje verder en liet wél camera's toe. Hij geeft af en toe ook antwoord op vragen van journalisten tijdens bezoeken in het land en tijdens de fotosessies voorafgaand aan zijn vakanties.

In 2023 volgend gesprek?

Nu dan het eerste televisie-interview sinds zijn aantreden vier jaar geleden. Koningin Beatrix gaf haar eerste interview op televisie ook toen ze vijftig werd. Ze zat toen acht jaar op de troon, Willem-Alexander zit er nog maar vier jaar.

En hierna op naar het volgende koninklijke vraaggesprek. Om zijn moeder vóór te blijven, zou dat over zes jaar, in 2023, kunnen zijn. Dan zit hij tien jaar op de troon.