Bedrijven willen zekerheid van het nieuwe kabinet over vergroening
Rob Koster
Economieverslaggever
Rob Koster
Economieverslaggever
Bedrijven bestoken informateur Edith Schippers met oproepen om haast te maken met het klimaatbeleid. De netbeheerders, de gassector en de grootverbruikers van energie voegden zich de afgelopen week bij een indrukwekkend rijtje bedrijven.
Eerder kwamen er al groene oproepen van werkgeversorganisatie VNO-NCW en een aantal speciaal voor dit doel opgerichte coalities van bedrijven.
200 miljard
Uit verschillende onderzoeken in opdracht van het bedrijfsleven blijkt dat de overgang van vervuilende naar schone energie de komende dertig jaar investeringen vraagt die kunnen oplopen tot 200 miljard euro. Bedrijven willen daarom zekerheid over welke kant het opgaat en welke voorwaarden de overheid stelt, zegt voorzitter Hans de Boer van VNO-NCW.
"Het gaat om nieuwe strategische investeringen waar veel onzekerheid aan zit. De overheid moet dus aangeven: dit doen we voor 30 of 50 jaar, je kunt op ons rekenen particuliere sector."
Vele wegen naar Parijs
De afspraken die de overheid nu met het bedrijfsleven heeft, lopen tot 2023. Het komende kabinet moet werk gaan maken van de invulling van de afspraken uit het klimaatakkoord van Parijs. Dat betekent dat het energiegebruik binnen dertig jaar zo goed als CO2 neutraal moet worden.
Kolen, olie en gas moeten dan bijna volledig vervangen zijn door duurzame energie. Bedrijven willen graag weten op welke manier en in welk tempo. Zo moet heel Nederland van het gas af, maar de vraag is wanneer precies en wat er voor in de plaats komt: restwarmte, elektriciteit, geothermie of een combinatie hiervan.
De aanleg en het onderhoud van het elektriciteitsnetwerk en de gasleidingen is nu 'gesocialiseerd', wat betekent dat iedereen, los van het gebruik, eraan meebetaalt. De vraag is of dat bijvoorbeeld ook voor nieuw aan te leggen warmteleidingen moet gelden.
De tijd van getreuzel moet voorbij zijn.
"De tijd van getreuzel moet voorbij zijn", liet oud-premier Jan Peter Balkenende namens de grote Nederlandse multinationals weten. Hij is voorzitter van de Dutch Sustainable Growth Coalition (DSGC). Shell, Unilever, AkzoNobel, DSM, Philips, KLM, Heineken en FrieslandCampina pleiten via DSGC voor een 'Deltaplan voor energie en klimaat'. Zo wil Shell dat CO2-uitstoot veel duurder wordt, om te kunnen vergroenen zonder de concurrentiepositie op de wereldmarkt te verspelen.
Shell pleit in een andere vereniging, 'de Transitiecoalitie', samen met onder meer Siemens, energiebedrijven en grote offshore-bedrijven voor een langetermijnstrategie voor wind op zee. Shell gaat al samen met Eneco en Van Oord een windpark voor de Nederlandse kust bouwen.
Hoe langer de bedrijven vooruit kunnen kijken, hoe efficiënter ze kunnen werken. Er zijn plannen om negentig procent van het energieverbruik van de landen rond de Noordzee uit windmolenparken op zee te halen.
In de zeehavens van Groningen lopen ze voorop in de energietransitie. De Eemshaven en de haven van Delfzijl hebben een groen keurmerk van de EU gekregen. De skyline van windmolens is inmiddels aangevuld met - tijdelijk - het grootste zonnepark van Nederland. NUON/Vattenfall heeft een gascentrale in de Eemshaven, maar gaat experimenteren met de opslag van energie in ammoniak.
AkzoNobel gebruikt 'groene' stoom - een restproduct van de afvalverbrandingsinstallatie - voor de zoutfabriek in Delfzijl. Eigenaar RWE van een gloednieuwe maar omstreden kolencentrale werkt aan biomassaplannen als alternatief voor kolen. RWE probeert daarmee de investering van drie miljard euro veilig te stellen.
"Ik denk dat het voor bedrijven belangrijk is. Ze zien dat als ze willen blijven produceren en hun producten willen blijven verkopen, ze groener moeten produceren. De reden daarvoor is dat wij als consumenten hierom vragen", zegt Harm Post, directeur van Groningen Seaports en verantwoordelijk voor de havens en het industriegebied.
Groningen Seaports investeert en neemt deel in groene energieprojecten met windmolens en zonnepanelen. Google stelde de lokale aanwezigheid van groene energieproductie als voorwaarde voor vestiging in de Eemshaven. De Amerikaanse internetgigant heeft al een heel groot datacenter in de Eemshaven en dat wordt de komende tijd nog fors uitgebreid tot 80 hectare dataopslag.
Google kan het niets schelen, die wil gewoon groen-oranje stroom hebben.
"Google heeft de capaciteit van twee windparken hier als het ware gekocht voor de komende tien jaar", zegt Post. Het komt volgens hem bijna nooit voor dat een bedrijf een energiecontract afsluit voor zo'n lange periode, vanwege de onzekerheid over hoe de energieprijs plots kan stijgen of dalen. "Google kan het niets schelen, die wil gewoon groen-oranje (van Nederlandse bodem) stroom hebben."
Puur vanwege het positieve imago wat daar bij komt kijken, denkt Post. "En Google beseft dat het opslaan van gegevens verschrikkelijk veel energie kost."
Harm Post wil de naam niet noemen, maar een andere Amerikaans bedrijf met belangstelling koos uiteindelijk niet voor de Eemshaven en week uit naar Denemarken, omdat hier niet genoeg lokaal geproduceerde groene stroom aanwezig was.
Groen betekent ook werkgelegenheid zegt Harm Post, wijzend naar de 'Energiewende' in Duitsland aan de andere kant van de Eemsmond. In Duitsland werken inmiddels tienduizenden mensen bij bedrijven die bezig zijn met energie uit wind en zon.
Post spreekt veel ondernemers in de regio en de rest van Nederland. Zo neemt Groningen Seaports ook deel aan de Transitiecoalitie. Hij ziet opvallend veel steun voor een coalitie van VVD, CDA, D66 en GroenLinks. "Ik proef eigenlijk een vrij brede steun bij het bedrijfsleven hier in het noorden, maar ook in de andere Nederlandse zeehavens. Vergis je niet, er is een enorme verjonging gaande in het management van die ondernemingen waarbij duurzaamheid topprioriteit is."
Op de vraag of multinationals daarmee pleiten voor een coalitie met GroenLinks, antwoordt Post: "Ja waarom niet? Multinationals strijden namelijk voor hun voortbestaan. Dat voortbestaan kan er niet zijn zonder groen te denken".