'We zijn onrealistisch optimistisch, daarom sparen we niet'

De mens is van nature niet gemaakt om te sparen, concludeert het Nibud vandaag. Hoogleraar Psychologie aan de Universiteit Leiden, Wilco van Dijk herkent dat wel. "We zijn onrealistisch optimistisch en houden geen rekening met tegenslagen, daarom sparen we niet."

Dit optimisme brengt de mens ver, betoogt Van Dijk. "Daardoor durven we risico's te nemen en ontwikkelen we ons. Optimisme motiveert de mens." Op specifieke vlakken zit deze eigenschap ons in de weg, zoals met sparen. "Sparen kost ons iets op korte termijn en levert pas in de toekomst voordeel op. Daarom is het niet aantrekkelijk om te doen."

De psycholoog zegt dat depressieve mensen een stuk realistischer zijn dan gezonde mensen. "Zij schatten risico's op de juiste waarde in. Gezonde mensen onderschatten tegenslagen en overschatten de mogelijkheden." Het Nibud vindt daarom dat de overheid en het bedrijfsleven mensen moeten helpen met sparen. "Dat juich ik van harte toe", zegt Van Dijk.

Het Nibud noemt als voorbeeld het pinsparen. Daarbij rondt de bank aankopen van een consument af naar boven en zet dat geld automatisch opzij. "Het is goed om mensen een handje te helpen", zegt Van Dijk. "We zien dat het doen van aankopen online erg makkelijk wordt gemaakt en met een paar muisklikken heb je een lening afgesloten. Op dezelfde manier moeten we het sparen makkelijk kunnen maken."

Vanuit rendementsdenken is sparen op dit moment niet aantrekkelijk, omdat de rente laag is. "Die prikkel is dus afwezig, daarom hebben mensen op een andere manier een duwtje in de rug nodig. Daar kan hulp van bedrijven en de overheid voor zorgen, omdat veel mensen het wel belangrijk vinden om te sparen."