'De Turkse rechtsstaat is een fuik geworden'

Dat Turkse Gülen-aanhangers het moeilijk hebben in Turkije weten we al langer, maar dat Gülen-aanhangers van andere nationaliteiten ook zo worden tegengewerkt in het land, werd pas vandaag in volle omvang duidelijk. "Gisteren waren het nog alleen de Turken, vanaf vandaag zijn er opeens ook Nederlanders", zegt correspondent Lucas Waagmeester in het NOS Journaal.

Waagmeester doelt op het nieuws dat de NOS vandaag bracht over de tien tot honderd Turkse Nederlanders die vast worden gehouden in Turkije. 

Het uitreisverbod is waarschijnlijk onderdeel van een groot offensief tegen de Gülen-beweging, dat vorig jaar al begon. De Turkse geestelijke Fethullah Gülen wordt door Erdogan verantwoordelijk gehouden voor de couppoging in Turkije vorig jaar juli. 

Momenteel is bekend dat er tien tot honderd Turkse Nederlanders, tientallen Turkse Duitsers en Turkse Zwitsers vast worden gehouden in Turkije. Zij mogen het land niet uit. Van een aantal is sowieso bekend dat zij banden met de Gülen-beweging hebben. 

"Ik denk ook dat dit groter is dan dat we nu weten", zegt Waagmeester. "In Turkije wachtten tienduizenden mensen al maanden op hun lot. Ze werden gearresteerd of ontslagen na de couppoging omdat ze banden met Gülen hadden en weten nog steeds niet wat hen te wachten staat."

Arrestaties

Waagmeester noemt een voorbeeld. "Een tijdje geleden heeft een Turkse rechter besloten dat 21 Gülen-aanhangers vrijgelaten mochten worden. Toen dat vervolgens gebeurde werden ze een dag later weer gearresteerd. En naar de rechter werd een onderzoek gestart. Zo worden de aanklagers en rechters zelf ook verdacht. In die zin is de Turkse rechtsstaat een fuik aan het worden."

"In dit soort zaken is er binnen het systeem niemand meer die je te hulp komt als je eenmaal als Gülen-verdachte bent aangemerkt. Die mensen weten dat ze zelf ook in de problemen komen", zegt Waagmeester. 

Ook Saniye Calkin, woordvoerder van de Nederlandse Hizmetbeweging, een beweging van Gülen-sympathisanten, herkent de problemen. "Er zijn zorgen en spanningen. En de verdeeldheid in de Turkse gemeenschap is enorm", vertelt Calkin. 

Zij maakt zich ook zorgen over de kliklijn. Die ontstond nadat Erdogan aanhangers had opgeroepen om te 'klikken' over Gülen-aanhangers, bijvoorbeeld over waar ze zich bevonden. "De kliklijn is nog steeds actief in Nederland." 

Klikken

Calkin noemt een voorbeeld van vrienden van haar. Hun zoon overleed tijdens een verkeersongeluk. "Ze waren in Turkije voor de begrafenis en toen ze terug wilden vliegen naar Nederland werden ze bij de douane tegengehouden en gearresteerd. Iemand had geklikt en gezegd dat ze Hizmet-sympathisanten waren."

Een paar uur later werd het stel weer vrijgelaten, maar Calkin vindt het bizar. "Dan heb je je zoon verloren en word je ook nog eens gearresteerd. Turkije komt altijd alles te weten."